Heterotheridion nigrovariegatum

Heterotheridion nigrovariegatum, "Dolaşık Ağ Örümcekleri" veya "Tarak Ayaklı Örümcekler" olarak bilinen Theridiidae familyasına ait küçük ila orta boyutlu bir örümcek türüdür. Bu familya, tipik olarak düzensiz, yapışkan ağlar örerek avlanan türleri barındırır. Heterotheridion cinsi, 2008 yılında J. Wunderlich tarafından tanımlanmış tek tür içeren (monotipik) bir cinstir.

Heterotheridion nigrovariegatum, Theridiidae familyasına ait küçük, zehirli bir örümcek türüdür. İlk olarak 1873 yılında Simon tarafından tanımlanmıştır. "Nigrovariegatum" tür adı Latince'de "siyah benekli" veya "siyah lekeli" anlamına gelen "niger" (siyah) ve "variegatus" (çeşitli, benekli) kelimelerinden türetilmiştir. Bu isim, örümceğin karın bölgesindeki değişken siyahımsı veya kahverengimsi lekelere atıfta bulunur ve bu özellik türün tanınmasında yardımcı bir morfolojik özelliktir.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Heterotheridion nigrovariegatum'un bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Familya (Family): Theridiidae Sundevall, 1833 (Dolaşık Ağ Örümcekleri)
• Cins (Genus): Heterotheridion Wunderlich, 2008
• Tür (Species): Heterotheridion nigrovariegatum (Simon, 1873)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Heterotheridion nigrovariegatum, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik bölgenin geniş bir kısmında yayılış gösterir. Bu, orta ve güney Avrupa'yı (İngiltere ve İskandinavya hariç), Kuzey Afrika'yı ve Türkiye'den Orta Asya ve İran'a kadar olan bölgeleri kapsar. Akdeniz-ekspansif bir tür olarak kabul edilir ve özellikle kurak ve sıcak habitatları tercih ettiği bilinmektedir.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır ve yaygın olarak bulunur. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer almakta olup, Adapazarı (Sakarya), Gaziantep, ve Marmara Denizi kıyısındaki kuru ve sıcak yamaçlar gibi farklı illerden gözlem kayıtları bulunmaktadır. Bu durum, türün Türkiye genelinde, özellikle xerotermik (kurak ve sıcak) iklime sahip habitatlarda bulunabileceğini göstermektedir.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Küçük ila orta boyutlu bir örümcektir.
• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 3 ila 4.1 mm arasındadır.
• Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 3 ila 3.5 mm arasındadır. Erkekler dişilerden biraz daha küçük olabilir.
• Gövde Yapısı ve Renk: Heterotheridion nigrovariegatum, belirgin morfolojik özelliklere sahiptir ve renklenme açısından değişkenlik gösterebilir.
• Genel Görünüm: Karapaks (baş-göğüs kısmı) genellikle açık renkli (soluk) olup, ortasında ince koyu bir şerit ve kenarlarında ince koyu bir bant bulunabilir. Sternum (göğüs plakası) da soluktur ve ince, koyu bir kenarı vardır. Keliserler (ağız parçaları) sarımsıdır.
• Karın (Opisthosoma): Türün en değişken kısmı karın bölgesidir. Karın tamamen beyaz veya sarımsı olabilir veya üzerinde büyük siyah-kahverengi lekeler bulunabilir. Bu lekeler ve genel renklenme oldukça değişkendir.
• Bacaklar: Bacaklar soluk veya beyazımsı-sarı renklidir ve eklem yerlerinin üzerinde belirgin siyah-kahverengi halkalar veya benekler bulunur. Bu halkalar, türün "nigrovariegatum" ismini haklı çıkaran önemli bir görsel özelliktir.
• Ayırt Edici Özellikler: Karın ve bacaklardaki değişken ama genellikle belirgin koyu lekeler ve halkalar, türün tanınmasında yardımcı ipuçlarıdır. Ancak, kesin teşhis, özellikle benzer görünümlü türlerden ayırt etmek için erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı mikroskopik incelenmesiyle mümkündür. Erkeklerin palplerinde uzun, kavisli bir tibia bulunur.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Heterotheridion nigrovariegatum, Theridiidae familyasının diğer üyeleri arasında, özellikle karın ve bacaklarındaki değişken ancak karakteristik koyu desenleriyle dikkat çeker. Bu varyasyonlar, sahada tür teşhisini zorlaştırabilir, bu yüzden mikroskopik inceleme sıkça gereklidir. Bu küçük örümcekler, genellikle alçak bitki örtüsünde, çalılar arasında bulunurlar ve ekosistemde böcek popülasyonlarının dengelenmesinde önemli bir rol oynarlar. Zehirleri insanlar için tehlikeli değildir ve doğada insanlarla temastan kaçınırlar."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yaşam Tarzı: Heterotheridion nigrovariegatum, diğer Theridiidae üyeleri gibi pasif avcılardır. Düzensiz, yapışkan ağlarını kurar ve avlarının ağa takılmasını beklerler.
• Avlanma Davranışı: Ağlarını genellikle alçak bitki örtüsünde, çalılıklar ve diğer bitkiler arasında kurarlar. Küçük böcekleri ve diğer eklembacaklıları avlarlar. Ağlarına takılan avları, Theridiidae familyasına özgü olan dördüncü bacak çiftindeki taraklı yapıyı kullanarak ipekle sarar ve zehirleyerek etkisiz hale getirirler.
• Yuva Yapısı ve Üreme: Dişiler, genellikle korunaklı bir yerde, bitki kalıntıları veya yapraklar arasına gizlenmiş küçük, ipekten yapılmış yuvalara yumurta keselerini (kokon) bırakırlar. Erkekler bazen dişilerin ağlarında bulunabilirler. Yetişkinlere genellikle yaz aylarında rastlanır.
• Habitat Tercihi: Bu tür, sıcak ve kurak (xerotermik) alanları tercih eder. Bitkiler ve çalılıklar arasında yaşarlar. Orman kenarlarında, küçük göletlerin yakınında ve Marmara Denizi gibi sıcak iklimli bölgelerde, kuru ve sıcak yamaçlarda bulunmuşlardır.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Heterotheridion nigrovariegatum da zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Theridiidae familyasındaki Karadul örümcekleri (Latrodectus spp.) hariç, çoğu türün zehri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Heterotheridion nigrovariegatum da insanlar için tehlikeli değildir. Isırık olasılığı çok düşüktür çünkü çeneleri küçüktür ve genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler. Bir tehdit hissettiklerinde veya ezilme riski altında kaldıklarında ısırabilirler. Ancak ısırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık veya lokal ağrı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Theridiidae familyasının büyük çoğunluğu gibi, Heterotheridion nigrovariegatum da insan sağlığı için bir tehdit oluşturmaz. Zehirleri, avladıkları küçük böcekler üzerinde etkilidir ve ekolojik dengenin önemli bir parçasıdır. Yanlışlıkla ısırılma durumunda bile, semptomlar genellikle hafif ve geçicidir. Bu küçük örümcekler, doğadaki böcek popülasyonlarının kontrolünde faydalı bir role sahiptir."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kızarıklık veya hafif kaşıntı görülebilir. Belirtiler genellikle birkaç saat içinde iyileşir.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
3. araneae - Heterotheridion nigrovariegatum - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve erkek ile dişi özellikleri hakkında bilgi.
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/870/Heterotheridion_nigrovariegatum (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
5. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2157549 (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
7. The checklist of the spiders of Turkey - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
8. Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
9. Nieuwsbrief SPINED 33 29 - Natuurtijdschriften: Türkiye'deki bazı bölgelerden (örneğin Avrupa Türkiye'si) Heterotheridion nigrovariegatum kayıtlarını içeren bir makale.
10. Kaynağa Erişim: https://natuurtijdschriften.nl/pub/541632/SPIN2013033001006.pdf (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
11. Heterotheridion nigrovariegatum (Simon, 1873) - Plazi TreatmentBank: Türün Avrupa'daki dağılımı ve Türkiye'deki ek kayıtları hakkında bilgiler.
12. Kaynağa Erişim: http://treatment.plazi.org/id/03F387D5FFF2FFB506E4FAB0CFF8FE99 (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).