Euryopis quinqueguttata

Euryopis quinqueguttata, "Dolaşık Ağ Örümcekleri" veya "Tarak Ayaklı Örümcekler" olarak bilinen Theridiidae familyasına ait küçük ila orta boyutlu bir örümcek türüdür. Bu familya, tipik olarak düzensiz ve yapışkan ağlar örerek avlanan türleri barındırır. Euryopis cinsi, özellikle karınlarının (opisthosoma) kendine özgü, genellikle yassılaşmış ve belirgin desenlere sahip yapısı ile bilinir. Bu örümcekler, avlanma stratejileri açısından da özel bir yere sahiptir; çoğunlukla karıncalarla beslenen uzman (myrmecophagous) avcılar olarak bilinirler.

Euryopis quinqueguttata, Theridiidae familyasına ait küçük, zehirli bir örümcek türüdür. İlk olarak 1847 yılında Simon tarafından tanımlanmıştır. "Quinqueguttata" tür adı Latince'de "beş benekli" veya "beş damlalı" anlamına gelen "quinque-" (beş) ve "gutta" (damla/benek) kelimelerinden türetilmiştir. Bu isim, örümceğin karın bölgesindeki beş belirgin benek veya lekeye atıfta bulunur ve bu özellik türün tanınmasında yardımcı bir morfolojik özelliktir.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Euryopis quinqueguttata'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Familya (Family): Theridiidae Sundevall, 1833 (Dolaşık Ağ Örümcekleri)
• Cins (Genus): Euryopis Menge, 1868
• Tür (Species): Euryopis quinqueguttata Simon, 1847

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Euryopis quinqueguttata, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Avrupa ve Kuzey Afrika'da yayılış gösteren bir türdür. Bu dağılım, türün Akdeniz iklimine sahip bölgelerde ve güney Avrupa'da bulunduğunu göstermektedir.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer almakta olup, bu tür için gözlem kayıtları bulunmaktadır. Özellikle Hatay gibi güney illerinden gelen kayıtlar, türün Akdeniz ikliminin etkili olduğu bölgelerde yaygın olabileceğini düşündürmektedir.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Küçük ila orta boyutlu bir örümcektir.
• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 2.5 ila 4 mm arasındadır.
• Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 2 ila 3.5 mm arasındadır. Erkekler genellikle dişilerden biraz daha küçüktür.
• Gövde Yapısı ve Renk: Euryopis quinqueguttata, kendine özgü morfolojik özelliklere sahiptir.
• Genel Görünüm: Karapaks (baş-göğüs kısmı) genellikle koyu kahverengiden siyaha kadar değişen tonlardadır. Bacaklar ve palp organları da genellikle koyu renklidir, ancak eklem yerlerinde veya femur (uyluk) kısımlarında daha açık renkler görülebilir.
• Karın (Opisthosoma): Türün en belirgin özelliklerinden biri, adından da anlaşıldığı gibi, karın bölgesindeki beş adet açık renkli (beyazımsı veya sarımsı) benek/lekedir. Karın genellikle koyu renklidir (kahverengiden siyaha) ve üzerinde düzensiz, bazen simetrik olarak yerleşmiş bu açık renkli lekeler bulunur. Karın şekli genellikle yassılaşmış, ovalimsi veya hafifçe köşeli olabilir.
• Ayırt Edici Özellikler: Karın bölgesindeki belirgin beş adet açık renkli leke ve genel koyu renklenmesi, türün tanınmasında önemli ipuçlarıdır. Ancak, kesin teşhis, özellikle benzer görünümlü türlerden ayırt etmek için erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı mikroskopik incelenmesiyle mümkündür.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Euryopis quinqueguttata, adını karın üzerindeki beş belirgin benekten alan ilginç bir Theridiidae türüdür. Bu tür de, cinsinin diğer üyeleri gibi, karıncaları avlama konusunda uzmanlaşmış myrmecophagous bir örümcektir. Genellikle kuru ve sıcak habitatlarda, karınca kolonilerinin yakınında bulunurlar. Bu küçük avcılar, doğanın dengesinde önemli bir rol oynarlar. Zehirleri insanlar için kesinlikle bir tehdit oluşturmaz ve doğada gözlemlemesi keyifli canlılardır."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yaşam Tarzı: Euryopis quinqueguttata, diğer Euryopis üyeleri gibi karınca avcısıdır ve avlarını yakalamak için özel stratejiler kullanır. Tipik bir ağ ören örümcek değildir; bunun yerine pusu kurarak avlanır.
• Avlanma Davranışı: Bu örümcekler, genellikle karınca yollarının yakınında veya karınca kolonilerinin çevresinde pusu kurarlar. Oldukça hareketli olabilirler. Karıncaları yakalamak için yapışkan ipekten oluşan kısa bir tuzak kurabilir veya doğrudan üzerlerine atlayarak yapışkan ipekle felç edebilirler. Zehirleri, karıncaları etkisiz hale getirmede oldukça etkilidir.
• Yuva Yapısı ve Üreme: Dişiler, genellikle bitki döküntüleri, taş altları veya yerdeki diğer korunaklı yerlere gizlenmiş küçük, ipekten yapılmış yuvalara yumurta keselerini (kokon) bırakırlar. Yetişkinlere genellikle ilkbahar sonu ve yaz aylarında rastlanır.
• Habitat Tercihi: Bu tür, genellikle kuru ve sıcak habitatları, açık ormanlık alanları, bozkırları, çalılıkları ve karıncaların yoğun olduğu taşlık veya kumlu alanları tercih eder. Toprak yüzeyine yakın, bitki kalıntıları veya taşlar arasında bulunabilirler.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Euryopis quinqueguttata da zehirlidir. Zehirleri, avlarını (özellikle karıncaları) felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Theridiidae familyasındaki Karadul örümcekleri (Latrodectus spp.) hariç, çoğu türün zehri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Euryopis quinqueguttata da insanlar için tehlikeli değildir. Isırık olasılığı çok düşüktür çünkü çeneleri küçüktür ve genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler. Bir tehdit hissettiklerinde veya ezilme riski altında kaldıklarında ısırabilirler. Ancak ısırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık veya lokal ağrı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Theridiidae familyasının büyük çoğunluğu gibi, Euryopis quinqueguttata da insan sağlığı için bir tehdit oluşturmaz. Zehirleri, avladıkları karıncalar üzerinde oldukça etkilidir ve ekolojik dengenin önemli bir parçasıdır. Yanlışlıkla ısırılma durumunda bile, semptomlar genellikle hafif ve geçicidir. Bu küçük örümcekler, doğadaki böcek popülasyonlarının kontrolünde faydalı bir role sahiptir."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kızarıklık veya hafif kaşıntı görülebilir. Belirtiler genellikle birkaç saat içinde iyileşir.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
3. araneae - Euryopis quinqueguttata - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve erkek ile dişi özellikleri hakkında bilgi.
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/322/Euryopis_quinqueguttata (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
5. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2155812 (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
7. The checklist of the spiders of Turkey - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
8. Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
9. https://guatemala.inaturalist.org/photos/126687491