Cryptachaea riparia

Cryptachaea riparia, Theridiidae familyasına yani "Dolaşık Ağ Örümcekleri" veya "Tarak Ayaklı Örümcekler" olarak bilinen familyaya ait küçük boyutlu bir örümcek türüdür. Bu familya, genellikle düzensiz, yapışkan ağlar örerek avlanan türleri içerir. Cryptachaea cinsi, eski Achaearanea cinsinden ayrılmış olup, özellikle gizli yaşam alanlarında bulunmalarıyla dikkat çekerler.

Cryptachaea riparia, Theridiidae familyasına ait küçük, zehirli bir örümcek türüdür. İlk kez 1834 yılında John Blackwall tarafından Theridion riparium adıyla tanımlanmıştır. Daha sonraki taksonomik revizyonlarla 1971'de Miller tarafından Achaearanea riparium ve 2008'de Yoshida tarafından Cryptachaea riparia adını alarak günümüzdeki sınıflandırmasına ulaşmıştır. "Riparia" tür adı, Latince'de "nehir kenarında yaşayan" veya "kıyıya ait" anlamına gelir, bu da türün tercih ettiği habitatlara işaret edebilir.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Cryptachaea riparia'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Familya (Family): Theridiidae Sundevall, 1833 (Dolaşık Ağ Örümcekleri)
Cins (Genus): Cryptachaea Yoshida, 2008
Tür (Species): Cryptachaea riparia (Blackwall, 1834)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Cryptachaea riparia, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik bölgenin geniş bir kısmında yayılış gösterir. Bu, Avrupa (İngiltere'den Rusya'ya kadar), Türkiye, Kafkasya, Orta Asya ve Çin gibi geniş bir coğrafyayı kapsar. Özellikle Avrupa'da yaygın olarak bulunmaktadır.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer almakta olup, çeşitli bölgelerden gözlem kayıtları bulunmaktadır. Örneğin, Afyonkarahisar ve Kırıkkale gibi illerde tespit edilmiştir. Bu durum, türün Türkiye'nin farklı iklim ve coğrafi özelliklere sahip bölgelerinde bulunabileceğini göstermektedir.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Küçük boyutlu bir örümcektir.
Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 3 ila 4 mm arasındadır. Bazı kaynaklarda 5 ila 10 mm olduğu da belirtilir, ancak çoğunlukla küçük boyuttadırlar.
Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 3 ila 4 mm arasındadır. Erkek ve dişinin boyutları benzerdir.
Gövde Yapısı ve Renk: Cryptachaea riparia, Theridiidae familyasının tipik yuvarlak karınlı ve ince bacaklı görünüme sahiptir.
Genel Görünüm: Keliserler (ağız parçaları) çok koyu, kırmızımsı kahverengiden siyaha kadar değişen tonlardadır. Karapaks (baş-göğüs kısmı) genellikle açık kahverengidir. Sternum (göğüs altı) kahverengidir.
Karın (Opisthosoma): Karın kısmı kahverengimsi olup üzerinde çok sayıda koyu ve neredeyse beyaz benekler bulunur, bazen de enine çizgiler görülebilir. Karın alt kısmı tek renk koyu kahverengidir.
Bacaklar: Bacaklar sarımsı renktedir ve belirgin kahverengi-siyah halkalarla beneklenmiştir. İlk bacak çifti diğerlerinden daha uzundur. Ön orta gözler hafifçe öne doğru çıkıntılıdır.
Ayırt Edici Özellikler: Bu türün kesin teşhisi için, erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı incelenmesi gereklidir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Cryptachaea riparia gibi Theridiidae familyası üyeleri, genellikle gizli yaşam tarzları nedeniyle gözden kaçabilirler. Özellikle bacaklarındaki belirgin halkalı desenler ve karınlarındaki benekli yapı, bu türü diğerlerinden ayırmaya yardımcı olabilir. Bu örümcekler, ekosistemde küçük böcekleri avlayarak önemli bir rol oynarlar. Zehirleri insanlar için tehlikeli değildir; sadece avları üzerinde etkilidir. Doğada kendiliğinden insanlarla etkileşime girmezler ve herhangi bir risk oluşturmazlar."

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yaşam Tarzı: Cryptachaea riparia, diğer Theridiidae üyeleri gibi pasif avcılardır. Ağlarını kurar ve avlarının ağa takılmasını beklerler. Genellikle yalnız yaşarlar.
Avlanma Davranışı: Küçük böcekleri, özellikle zeminde gezinen karıncaları ve diğer küçük eklembacaklıları avlarlar. Ağlarına takılan avları, Theridiidae familyasına özgü olan dördüncü bacak çiftindeki taraklı yapıyı kullanarak ipekle sarar ve zehirleyerek etkisiz hale getirirler.
Yuva Yapısı ve Üreme: Ağlarının üst kısmında, molozlarla kaplı uzun, ipeksi bir sığınak (retreat) inşa ederler. Bu sığınak, örümceğin dinlendiği ve yumurta keselerini koruduğu yerdir. Dişiler yumurta keselerini bu sığınaklara bırakır ve yavruları korurlar. Erkekler genellikle Mayıs sonundan Temmuz'a kadar, dişiler ise Mayıs'tan Eylül'e kadar ergin halde bulunabilirler.
Habitat Tercihi: Bu tür, genellikle kısa otların ve çalıların zemine yakın kısımlarında bulunur. Özellikle nemli alanları, akarsu kenarlarını, orman kenarlarını ve bozkır ekosistemlerini tercih ederler. Toprak yüzeyine yakın yerlerde, bitki örtüsü arasında veya döküntülerin altında ağlarını kurarlar.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Cryptachaea riparia da zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Theridiidae familyasındaki Karadul örümcekleri (Latrodectus spp.) hariç, çoğu türün zehri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Cryptachaea riparia da insanlar için tehlikeli değildir. Isırık olasılığı çok düşüktür çünkü çeneleri küçüktür ve genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler. Bir tehdit hissettiklerinde veya ezilme riski altında kaldıklarında ısırabilirler. Ancak ısırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık veya lokal ağrı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Theridiidae familyasının büyük çoğunluğu gibi, Cryptachaea riparia da insan sağlığı için bir tehdit oluşturmaz. Zehirleri, avladıkları küçük böcekler üzerinde etkilidir ve ekolojik dengenin önemli bir parçasıdır. Yanlışlıkla ısırılma durumunda bile, semptomlar genellikle hafif ve geçicidir. Bu küçük örümcekler, doğadaki böcek popülasyonlarının kontrolünde faydalı bir role sahiptir."
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kızarıklık veya hafif kaşıntı görülebilir. Belirtiler genellikle birkaç saat içinde iyileşir.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
araneae - Cryptachaea riparia - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve erkek ile dişi özellikleri hakkında bilgi.
Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/1033/Cryptachaea_riparia (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2157580 (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
Vikipedi - Cryptachaea riparia: Türün Türkçe tanıtımı, tarihçesi, morfolojisi ve Türkiye'deki durumu hakkında bilgi.
Kaynağa Erişim: https://tr.wikipedia.org/wiki/Cryptachaea_riparia (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
Spider Recording Scheme - Summary for Achaearanea riparia: Türün İngiltere'deki dağılımı, habitatı ve ekolojisi hakkında ayrıntılı bilgi. (Achaearanea riparia eski ismidir.)
Kaynağa Erişim: https://srs.britishspiders.org.uk/portal.php/p/Summary/s/Achaearanea+riparia (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
The checklist of the spiders of Turkey - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
Fotoğraf:(c) Philippe Garcelon – bazı hakları saklıdır (CC BY-NC-SA)