Chalcides ocellatus

Chalcides ocellatus, halk arasında "Benekli Kertenkele" olarak bilinen, Scincidae (Skinkgiller) ailesine ait, yılanımsı bir görünüme sahip, özel bir kertenkele türüdür. Silindirik vücut yapısı ve küçük bacakları sayesinde kuma veya toprağa kolayca gömülebilme yeteneğiyle bilinir.

1. Genel Bilgiler ve Morfoloji

Chalcides ocellatus, yaklaşık 20 cm'ye kadar uzayabilen, pürüzsüz ve parlak pullarla kaplı bir vücuda sahiptir. Rengi genellikle sütlü kahverengi veya grimsi olup, üzerinde enine uzanan koyu lekeler ve beyaz pullarla çevrili benekler bulunur. Bu benekler, türün Latince adındaki "ocellatus" kelimesine ("gözlüklü" veya "benekli") atıfta bulunur. En dikkat çekici özelliklerinden biri, hızlı hareket ederken yılan gibi kıvrılarak ilerleyebilmesidir.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Chordata (Kordalılar)
Sınıf (Class): Reptilia (Sürüngenler)
Takım (Order): Squamata (Pullu Sürüngenler)
Aile (Family): Scincidae (Skinkgiller)
Cins (Genus): Chalcides
Tür (Species): Chalcides ocellatus (Forskal, 1775)

2. Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları

Chalcides ocellatus, Kuzey Afrika'dan Batı Asya'ya kadar geniş bir coğrafyada yayılış gösterir.

Türkiye'deki Dağılımı: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin bildirdiğine göre, Türkiye'de ağırlıklı olarak Akdeniz Bölgesi'nde bulunur. Şanlıurfa'dan başlayarak Akdeniz kıyı şeridi boyunca İzmir'in Çeşme ilçesine kadar habitatın uygun olduğu bölgelerde yayılış gösterir. Ayrıca Şırnak gibi Güneydoğu Anadolu illerinde de kayıtları bulunmaktadır.
Habitat Tercihi: Bitki örtüsünün az olduğu kumluk, çakıllık, taşlık ve kuru arazilerde yaşar. Çoğunlukla taşların altında veya yumuşak toprağın içine gömülerek saklanır. 1800 metreye kadar olan yüksekliklerde görülebilir.

3. Yaşam Döngüsü ve Davranışsal Özellikler

Davranış: Gündüzcül bir tür olsa da, yaz aylarının aşırı sıcağında daha çok geceleri veya alacakaranlıkta aktif hale gelebilir. Yumuşak kumda yılan gibi yüzerek hızla kuma gömülebilme yeteneği, onu avcılardan koruyan önemli bir adaptasyondur.
Beslenme: Genellikle böceklerle beslenirler. Diyetleri örümcek, karınca, çekirge ve böcek larvalarını içerir. Nadiren bitkisel maddeler veya küçük kertenkeleler de yiyebilirler.
Üreme: Bu tür ovovivipar'dır, yani yavrularını yumurta içinde anne karnında geliştirir ve canlı olarak doğurur. Dişi, bir defada 3 ila 10 yavru doğurabilir.

4. Tehlike Durumu, Alerji Durumu ve Tedavi Prosedürleri

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin belirttiğine göre:

Zehir Durumu: Chalcides ocellatus zehirli bir tür değildir. Herhangi bir zehir salgılama mekanizması bulunmamaktadır.
Alerji Durumu: Bu türün insanlarda bilinen herhangi bir alerjik reaksiyona neden olduğuna dair bir bilgi yoktur.
Tedavi Prosedürleri: Herhangi bir tıbbi müdahale gerektirmez.

5. Ekolojik Rolü ve Koruma Durumu

Ekolojik Rolü: Bulunduğu ekosistemde böcek popülasyonlarının kontrolünde önemli bir rol oynar.
Koruma Durumu: Küresel ölçekte IUCN Kırmızı Listesi'nde "Asgari Endişe (Least Concern)" statüsünde yer almaktadır. Geniş bir yayılış alanına sahip olsa da, lokal olarak habitat tahribatı ve kaçak hayvan ticareti nedeniyle tehdit altında olabilir.

Kaynaklar: