Celypha lacunana

Celypha lacunana, Tortricidae familyasına (yaprak kıvırıcı güveler) ait küçük bir güve türüdür. Yaygın olarak Yaygın Mermer Güvesi olarak bilinir. Bu güve, kanatlarının üzerindeki değişken ve mermer desenli yapısıyla tanınır. Tırtılları ise geniş bir bitki yelpazesiyle beslenebildiği için ekolojik ve tarımsal açıdan önem taşır.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Celypha lacunana, 12-16 mm arasında değişen kanat açıklığına sahiptir. Kanat renkleri açık kahverengiden koyu griye kadar değişkenlik gösterir ve üzerinde açık renkli, mermer görünümlü benekler bulunur. Bu tür, çok çeşitli bitkilerle beslenebilen polifaj bir canlıdır.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
Takım (Order): Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
Aile (Family): Tortricidae
Cins (Genus): Celypha
Tür (Species):: Celypha lacunana (Denis & Schiffermüller, 1775)

Coğrafi Dağılım ve Yayılış Alanları

Bu tür, Avrupa'nın ve Asya'nın ılıman bölgelerinde yaygın olarak bulunur. Türkiye'de de yayılışı görülür.

Habitat Tercihi: Orman kenarlarında, çalılıklarda, bahçelerde ve tarım arazilerinde yaşar.

2. Fiziksel Özellikler ve Biyolojik Davranışlar

Celypha lacunana, yaşam döngüsünün tırtıl aşamasında bitkilerle etkileşim içindedir.

Yaşam Döngüsü: Dişi güveler, yumurtalarını konak bitkilerinin yapraklarına veya çiçeklerine bırakır. Yumurtadan çıkan tırtıllar, beslenmek için yaprakları veya çiçekleri ipeksi ipliklerle bir araya getirerek korunaklı bir yuva oluşturur. Genellikle yılda iki döl verirler.
Beslenme: Tırtıllar, çok çeşitli otsu ve odunsu bitkilerle beslenirler. Konakçıları arasında kuş otu, ahududu, papatya ve çeşitli sebze bitkileri bulunur.

3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi

Ekolojik Rolü: Doğal ekosistemde, diğer böcekler ve kuşlar için bir besin kaynağı görevi görür. Polifaj yapısı, onu besin zincirinin çok yönlü bir halkası yapar.
Biyolojik Önem: Bitki-böcek etkileşimleri ve besin zinciri üzerine yapılan araştırmalar için değerli bir model tür olabilir.

4. Tarım Ziraatına Etkisi ve Mücadele Yöntemleri

Celypha lacunana, tırtıl aşamasında çeşitli tarım ürünlerinde potansiyel hasara neden olabilir.

Zarar Şekli: Tırtılların yaprakları bir araya getirip yuva yapması, bitkinin estetik görünümünü bozabilir ve fotosentezini olumsuz etkileyebilir. Özellikle bahçe bitkileri ve bazı meyve ağaçlarında zarar görülebilir.
Mücadele Yöntemleri:
Kültürel Mücadele: Etkilenen yaprakların ve çiçeklerin toplanıp imha edilmesi.
Biyolojik Mücadele: Türün doğal düşmanı olan parazitoid böcekler ve bakteriyel preparatların (Bacillus thuringiensis) kullanılması.
Kimyasal Mücadele: Yoğun popülasyon durumlarında, uzmanlar tarafından önerilen insektisitlerin kullanımı.

5. Koruma Durumu ve Tehditleri

Koruma Durumu: Celypha lacunana, yaygın bir tür olduğu için küresel ölçekte nesli tehlike altında değildir ve herhangi bir koruma statüsüne sahip değildir.
Tehditler: Zirai mücadele yöntemlerinin yaygınlaşması ve doğal habitatların kaybolması, popülasyonlarını etkileyebilir.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:
Bradley, J. D., Tremewan, W. G., & Smith, A. (1979). British Tortricoid Moths. Tortricidae: Tortricinae and Sparganothinae. The Ray Society.
Razowski, J. (2002). Tortricidae of the world: a catalogue. Frantisek Slamka.
Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi.