Acleris kochiella
Acleris kochiella – Koch’un Yaprak Büken Güvesi
(Tortricidae familyasına ait, küçük boyutlu, hızlı döngüye sahip bir yaprak büken güve türü)
Bilimsel Sınıflandırma
- Alem: Animalia (Hayvanlar)
- Şube: Arthropoda (Eklem Bacaklılar)
- Sınıf: Insecta (Böcekler)
- Takım: Lepidoptera (Kelebekler ve Güveler)
- Familya: Tortricidae (Yaprak büken güveler)
- Cins: Acleris
- Tür: Acleris kochiella (Goeze, 1783)
Yayılış ve Habitat
- Doğal Yayılış: Avrupa’nın büyük bölümü, Orta Asya, Kafkasya ve Orta Doğu
- Türkiye’deki Durumu: Türkiye'nin Karadeniz, Marmara ve İç Anadolu bölgelerinde kaydedilmiştir
- Habitat:
- Çalılık ve ağaçlık alanlar
- Orman kenarları ve açıklıkları
- Özellikle huş (Betula spp.) ve meşe (Quercus spp.) ağaçlarının bulunduğu bölgeler
- Şehir parkları ve bahçelerde de gözlenebilir
Morfolojik Özellikler
- Kanat Açıklığı: 12–16 mm (küçük boyutlu)
- Ön Kanatlar:
- Gri ya da sarımsı kahverengi zemin
- Üzerinde asimetrik koyu lekeler, bazen üçgenimsi siyahımsı benekler
- Desen çok değişkendir (Acleris cinsinde yaygındır)
- Arka Kanatlar: Açık gri
- Gövde: Küçük, silindirik
- Anten: İpliksi ve kısa
- Ayırt Edici Özellik:
- Kanatların üst kısmında çoğunlukla koyu “omuz benekleri” bulunur
- Dinlenme hâlinde kanatlarını çatı şeklinde kapatır (Tortricidae’ye özgü)
Yaşam Döngüsü
1. Yumurta
- Yumurtalar tek tek ya da küçük gruplar hâlinde konak bitkilerin yapraklarına bırakılır
- Genellikle haziran-ağustos döneminde görülür
2. Tırtıl (Larva)
- İnce, yeşilimsi ya da sarımtırak renkli
- Yaprakları büker ve kendine korunaklı bir alan oluşturur
- İçeride beslenir ve dışkı birikimiyle yaprağı kirletir
- Konaklar: Özellikle huş (Betula spp.), ama bazen meşe ve elma gibi türlerde de kaydedilmiştir
3. Pupa
- Yaprağın kıvrımı içinde veya yere düşen yaprak çöpünde ipeksi bir kılıf içinde oluşur
- Pupa dönemi 1–3 hafta sürebilir
4. Ergin (Güve)
- Uçuş dönemi:
- İlk nesil: Haziran – Temmuz
- İkinci nesil (bazı bölgelerde): Ağustos – Eylül
- Gündüz pasif, gece aktiftir; ışığa çekilir
- Kışı geçirme şekli: Tırtıl veya pupa olarak
🍽️ Beslenme ve Etkisi
- Tırtıl:
- Yaprak dokusuyla beslenir
- Aşırı popülasyonlarda genç sürgünleri zayıflatabilir, ancak genelde zararı sınırlıdır
- Ergin:
- ❌ Beslenme davranışı gözlenmemiştir
- Kısa ömürlüdür
Koruma ve Ekosistem Rolü
- Koruma Durumu:
- IUCN’de özel tehdit altında gösterilmemektedir
- Türkiye’de nadir ama yayılış açısından potansiyel olarak daha geniştir
- Ekosistem Rolü:
- Yaprak büken tırtıllar, birçok yırtıcı böcek ve kuş için önemli bir besin kaynağıdır
- Parazitoit arılar ve yaban arıları tarafından kontrol edilir
Gözlem Notları
- Gözlem için en iyi zaman: Yaz aylarında gece ışık tuzaklarında
- Küçük ve soluk renkli olması nedeniyle diğer Tortricidae türleriyle kolay karışabilir
- Tanım için desen ve özellikle kanat desenindeki koyu lekeler dikkatle incelenmelidir
🧪 Bilimsel Not
- Acleris kochiella, polimorfik desen yapısı, kısa döngüsü ve geniş konak spektrumu ile taksonomik çalışmalarda ve biyolojik çeşitlilik izlemelerinde değerli bir model türdür
- Diğer Acleris türleri ile kesin ayrım için genital muayene veya DNA barkodlama önerilir
