Acronicta rumicis

Acronicta rumicis – Kazayağı Güvesi

(İngilizce: Knot Grass Moth)

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia
• Şube: Arthropoda
• Sınıf: Insecta
• Takım: Lepidoptera
• Familya: Noctuidae (Gece Kelebekleri)
• Alt familya: Acronictinae
• Cins: Acronicta
• Tür: Acronicta rumicis (Linnaeus, 1758)

Yayılış ve Habitat

• Yayılış Alanı:
• Avrupa’nın tamamı, Kuzey Afrika, Orta Asya’ya kadar uzanır
• Türkiye:
• Özellikle Marmara, Ege, İç Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde kayıtlı
• Habitat:
• Tarla kenarları, meralar, yol boyları, bahçeler
• Özellikle Rumex (kazayağı), Urtica, Plantago, Trifolium gibi otsu bitkilerin bol olduğu alanlarda

Morfolojik Özellikler

Larva (Tırtıl):

• Uzunluk: 30–35 mm
• Renk: Koyu gri/siyah zemin üzerinde yanlarda turuncu veya kırmızı çizgiler
• Üzerinde sarı–turuncu–siyah kıllar
• Renkli ve tüylü yapısıyla kolay ayırt edilir

Ergin (Kelebek):

• Kanat açıklığı: 30–40 mm
• Ön kanatlar: Gri, koyu benekli; merkezde karakteristik “S” benzeri siyah işaret
• Arka kanatlar: Açık gri–beyaz, kenarları koyulaşır
• Anten: Dişilerde ipliksi, erkeklerde tüysü

Yaşam Döngüsü ve Biyoloji

• Nesil sayısı:
• Ilıman bölgelerde yılda 2 nesil
• Soğuk bölgelerde tek nesil
• Uçuş dönemi:
• Mayıs–Ağustos (bazı bölgelerde Eylül’e kadar uzar)
• Kışı geçirme:
• Pupada (toprakta)
• Yumurtlama:
• Dişiler 100–300 kadar yumurtayı yaprak altına bırakır
• Beslenme:
• Tırtıllar Rumex, Urtica, Plantago, Brassica türleri ve baklagillerle beslenir

Ekonomik ve Ekolojik Rol

• Zararlı potansiyeli:
• Yoğun tırtıl popülasyonu bazı sebze, yonca ve şekerpancarı tarlalarında zarara yol açabilir
• Ancak yaygın bir tarımsal zararlı değildir
• Ekolojik rol:
• Gececil polen taşıyıcı
• Yırtıcı kuşlar, yarasalar ve parazitoit yaban arıları için av kaynağı

Zehirlilik Durumu

• Zehirli değildir
• İnsan veya evcil hayvanlar için toksik madde taşımaz
• Tırtıl kılları temasla mekanik irritasyon yapabilir (nadiren)

İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale

• Cilt teması (tırtıl):
• Hafif kaşıntı, kızarıklık olabilir
• Soğuk kompres ve hafif antihistaminik krem yeterlidir
• Yutma/temas: Zararsız; mide tahrişi yapmaz
• Alerjik bireyler: Reaksiyon riskine karşı koruyucu eldiven önerilir

İnsana Zararlılık Durumu

• Doğrudan zararsızdır
• Evlerde ya da yaşam alanlarında görülmez
• Bahçecilikte rahatsız edici olabilir ama tehlike oluşturmaz

Latince Adının Etimolojisi

• Acronicta: Yunanca “akros” (uç, sivri) + “nyx” (gece) → “gece uçanı”
• rumicis: Rumex (kazayağı) bitkisiyle olan yakın ilişkisine gönderme yapar

Bilimsel ve Ekolojik Önemi

• Avrupa'da bazı bölgelerde biyolojik çeşitliliği izleme programlarında kullanılır
• Polen–tırtıl etkileşimi çalışmaları için model organizma olarak kullanılmıştır
• Renkli tırtılı sayesinde doğa eğitimi ve böcek tanıma programlarında ilgi çeker

Kaynakça

1. Waring, P., Townsend, M. & Lewington, R. (2009). Field Guide to the Moths of Great Britain and Ireland
2. Leraut, P. (2014). Moths of Europe Volume 3: Noctuids 1
3. Fauna Europaea – Acronicta rumicis
4. UKMoths Database – A. rumicis
5. Ebert, G. (2001). Die Schmetterlinge Baden-Württembergs
6. Seitz, A. (1914). Die Großschmetterlinge der Erde