Acronicta rumicis
Acronicta rumicis – Kazayağı Güvesi
(İngilizce: Knot Grass Moth)
Bilimsel Sınıflandırma
- Alem: Animalia
- Şube: Arthropoda
- Sınıf: Insecta
- Takım: Lepidoptera
- Familya: Noctuidae (Gece Kelebekleri)
- Alt familya: Acronictinae
- Cins: Acronicta
- Tür: Acronicta rumicis (Linnaeus, 1758)
Yayılış ve Habitat
- Yayılış Alanı:
- Avrupa’nın tamamı, Kuzey Afrika, Orta Asya’ya kadar uzanır
- Türkiye:
- Özellikle Marmara, Ege, İç Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde kayıtlı
- Habitat:
- Tarla kenarları, meralar, yol boyları, bahçeler
- Özellikle Rumex (kazayağı), Urtica, Plantago, Trifolium gibi otsu bitkilerin bol olduğu alanlarda
Morfolojik Özellikler
Larva (Tırtıl):
- Uzunluk: 30–35 mm
- Renk: Koyu gri/siyah zemin üzerinde yanlarda turuncu veya kırmızı çizgiler
- Üzerinde sarı–turuncu–siyah kıllar
- Renkli ve tüylü yapısıyla kolay ayırt edilir
Ergin (Kelebek):
- Kanat açıklığı: 30–40 mm
- Ön kanatlar: Gri, koyu benekli; merkezde karakteristik “S” benzeri siyah işaret
- Arka kanatlar: Açık gri–beyaz, kenarları koyulaşır
- Anten: Dişilerde ipliksi, erkeklerde tüysü
Yaşam Döngüsü ve Biyoloji
- Nesil sayısı:
- Ilıman bölgelerde yılda 2 nesil
- Soğuk bölgelerde tek nesil
- Uçuş dönemi:
- Mayıs–Ağustos (bazı bölgelerde Eylül’e kadar uzar)
- Kışı geçirme:
- Pupada (toprakta)
- Yumurtlama:
- Dişiler 100–300 kadar yumurtayı yaprak altına bırakır
- Beslenme:
- Tırtıllar Rumex, Urtica, Plantago, Brassica türleri ve baklagillerle beslenir
Ekonomik ve Ekolojik Rol
- Zararlı potansiyeli:
- Yoğun tırtıl popülasyonu bazı sebze, yonca ve şekerpancarı tarlalarında zarara yol açabilir
- Ancak yaygın bir tarımsal zararlı değildir
- Ekolojik rol:
- Gececil polen taşıyıcı
- Yırtıcı kuşlar, yarasalar ve parazitoit yaban arıları için av kaynağı
Zehirlilik Durumu
- Zehirli değildir
- İnsan veya evcil hayvanlar için toksik madde taşımaz
- Tırtıl kılları temasla mekanik irritasyon yapabilir (nadiren)
İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale
- Cilt teması (tırtıl):
- Hafif kaşıntı, kızarıklık olabilir
- Soğuk kompres ve hafif antihistaminik krem yeterlidir
- Yutma/temas: Zararsız; mide tahrişi yapmaz
- Alerjik bireyler: Reaksiyon riskine karşı koruyucu eldiven önerilir
İnsana Zararlılık Durumu
- Doğrudan zararsızdır
- Evlerde ya da yaşam alanlarında görülmez
- Bahçecilikte rahatsız edici olabilir ama tehlike oluşturmaz
Latince Adının Etimolojisi
- Acronicta: Yunanca “akros” (uç, sivri) + “nyx” (gece) → “gece uçanı”
- rumicis: Rumex (kazayağı) bitkisiyle olan yakın ilişkisine gönderme yapar
Bilimsel ve Ekolojik Önemi
- Avrupa'da bazı bölgelerde biyolojik çeşitliliği izleme programlarında kullanılır
- Polen–tırtıl etkileşimi çalışmaları için model organizma olarak kullanılmıştır
- Renkli tırtılı sayesinde doğa eğitimi ve böcek tanıma programlarında ilgi çeker
Kaynakça
- Waring, P., Townsend, M. & Lewington, R. (2009). Field Guide to the Moths of Great Britain and Ireland
- Leraut, P. (2014). Moths of Europe Volume 3: Noctuids 1
- Fauna Europaea – Acronicta rumicis
- UKMoths Database – A. rumicis
- Ebert, G. (2001). Die Schmetterlinge Baden-Württembergs
- Seitz, A. (1914). Die Großschmetterlinge der Erde