Theridiosomatidae

Theridiosomatidae, Araneae (örümcekler) takımına ait küçük boyutlu örümcekleri içeren bir familyadır. Bu familya, özellikle benzersiz ve karmaşık ağ yapılarıyla dikkat çekerler. Genellikle nemli ve gölgeli ormanlık alanlarda, akarsu kenarlarında ve bazen mağaralarda bulunurlar. Dünya çapında tropikal ve subtropikal bölgelerde yayılış gösterirler, ancak Holarktik bölgede de temsilcileri vardır.

Taksonomik Sınıflandırma

Theridiosomatidae familyasının bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Üst Familya (Superfamily): Araneoidea
• Familya (Family): Theridiosomatidae Simon, 1881

Theridiosomatidae Familyasına Bağlı Bazı Cinsler:

Bu familya yaklaşık 120 tür ve 15 cins içermektedir. En bilinen bazı cinsler şunlardır:

• Theridiosoma O. P.-Cambridge, 1879 (Tip cinsi)
• Ogulnius O. P.-Cambridge, 1882
• Wendilgarda Keyserling, 1886
• Baalzebub Coddington, 1986
• Chthonos Coddington, 1986
• Plato Coddington, 1986
• Andasta Simon, 1895

Genel Özellikler

• Boyut: Çok küçük örümceklerdir. Vücut uzunlukları genellikle 0.5 mm ile 3 mm arasında değişir. Bu küçük boyutları nedeniyle genellikle gözden kaçarlar.
• Görünüm: Genellikle küresel, parlak ve oldukça büyük bir karına (abdomen) sahiptirler. Bu karın, bazen gümüşi veya metalik parıltılara sahip olabilir, bu da onlara "mücevher örümcekleri" gibi bir görünüm kazandırır. Prosoma (baş-göğüs) genellikle dardır.
• Ağ Yapısı (Şemsiye/Koni Ağları): Theridiosomatidae familyasının en ayırt edici özelliği, benzersiz ve karmaşık ağ yapılarıdır. Geleneksel dairesel ağlardan farklı olarak, ağları genellikle bir koni veya şemsiye şeklindedir.
• Ağın merkezi, bir tutunma ipeği aracılığıyla bir dal, yaprak veya başka bir yüzeye bağlanır.
• Örümcek, bu tutunma ipeğini gergin tutarak ağı koni şeklinde çeker.
• Bir av böcek (genellikle sinekler veya diğer küçük uçan böcekler) ağa çarptığında, örümcek tuttuğu ipeği serbest bırakır. Bu, ağın hızla açılmasına ve avı daha etkili bir şekilde sarmasına neden olan bir "sapan mekanizması" veya "fırlatma ağı" gibi çalışır.
• Ayırt Edici Özellikler: Küçük boyutları, parlak ve küresel karınları, ve en önemlisi özgün "şemsiye" veya "koni" şeklindeki ağlarıyla kolayca tanınabilirler.

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Habitat Tercihi: Genellikle karanlık ve nemli ortamları tercih ederler. Yaygın habitatları şunlardır:
• Orman tabanları (özellikle yaprak döküntülerinin altında)
• Akarsu ve dere kenarları
• Mağaralar ve mağara girişleri (bazı türler troglofildir)
• Yoğun bitki örtüsünün olduğu gölgeli ve rutubetli yerler
• Yaşam Tarzı: Avcıdırlar ve yukarıda bahsedilen "fırlatma ağı" tekniğini kullanarak avlanırlar. Küçük uçan böcekler ve bazen de yerde gezen küçük eklembacaklılar ana avlarıdır.

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Ağlarına takılan küçük böcekler (sinekler, midges, vb.) ve diğer küçük eklembacaklılarla beslenirler.
• Üreme: Dişiler, genellikle ağaç kabukları, taşlar veya bitki dalları üzerine küçük, küresel yumurta keseleri (ootheca) bırakır ve bunları ipekle kamufle edebilirler.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Theridiosomatidae familyası üyeleri de zehirlidir. Avlarını etkisiz hale getirmek için zehir kullanırlar.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Theridiosomatidae türlerinin insanlara karşı tehlikesi son derece düşüktür. Boyutları çok küçük olduğu için insan derisini delebilecek çenelere (keliserlere) sahip değillerdir. Isırık vakaları yok denecek kadar azdır ve eğer bir ısırık gerçekleşse bile, zehirleri insan sağlığı üzerinde bilinen hiçbir ciddi etkiye yol açmaz.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Bu kadar küçük örümceklerin zehir bezleri genellikle insan üzerinde klinik bir etki yaratmak için yetersizdir. Olası bir ısırık, sinek ısırığına benzer hafif bir irritasyondan öteye geçmez. Bilinen hiçbir tıbbi önemi yoktur.
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Herhangi bir ısırık durumunda, küçük bir kızarıklık veya kaşıntı gibi lokalize, çok hafif semptomlar görülebilir. Genellikle hiçbir semptom görülmez.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Herhangi bir tıbbi müdahaleye gerek yoktur. Isırık bölgesi temiz su ve sabunla yıkanabilir. Semptomlar bekleniyorsa, buz uygulaması rahatlama sağlayabilir.

Türkiye'deki Theridiosomatidae Kayıtları

Türkiye, Theridiosomatidae familyasının bazı türlerine ev sahipliği yapmaktadır. Özellikle Theridiosoma gemmosum gibi türlerin Türkiye'deki bazı bölgelerde, nemli ormanlık ve akarsu kenarı habitatlarında bulunduğu kaydedilmiştir. Türkiye'nin zengin biyolojik çeşitliliği, bu ilginç örümcek familyasının daha fazla araştırılması için potansiyel sunmaktadır.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
3. Wikipedia (Theridiosomatidae): Familyanın genel tanımı, taksonomisi ve bazı cinsleri hakkında bilgi.
4. Kaynağa Erişim: Theridiosomatidae - Vikipedi. https://tr.wikipedia.org/wiki/Theridiosomatidae (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
5. Britannica (Ray spider): "Ray spider" (Işın örümceği) terimi ve ağ yapısı hakkında bilgi.
6. Kaynağa Erişim: Ray spider | Cave-dwelling, Nocturnal, Venomous - Britannica. https://www.britannica.com/animal/ray-spider (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
7. ZooKeys (Two new species and a new genus of ray spiders...): Theridiosomatidae familyasının genel özellikleri, boyutları ve habitat tercihleri hakkında detaylı bilgi.
8. Kaynağa Erişim: Two new species and a new genus of ray spiders (Araneae, Theridiosomatidae) from the Ryukyu Islands, southwest Japan, with notes on their natural history - ZooKeys. https://zookeys.pensoft.net/article/83807/ (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
9. Wikipedia (Theridiosoma gemmosum): Theridiosoma gemmosum türü üzerinden familyanın özelliklerini açıklayan bir örnek.
10. Kaynağa Erişim: Theridiosoma gemmosum - Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Theridiosoma_gemmosum (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
11. Smithsonian Institution (The Genera of the Spider Family Theridiosomatidae): Familyanın cinsleri ve taksonomik revizyonları hakkında akademik bir kaynak.
12. Kaynağa Erişim: The Genera of the Spider Family Theridiosomatidae - Smithsonian Institution. https://repository.si.edu/bitstream/handle/10088/5480/SCtZ-0422-Lo_res.pdf?sequence=2&isAllowed=y (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
13. Fotoğraf:Akio Tanikawa - http://spider.fun.cx/okinawa/List.htm