Prodidomidae

Harika bir örümcek familyası daha! Prodidomidae, "uzun iplikçikli yer örümcekleri" (long-spinneret ground spiders) olarak da bilinen, küçük ila orta büyüklükte, genellikle gizli yaşayan ve aktif avcı örümceklerden oluşan bir familyadır. Bu familya, yakın zamana kadar Gnaphosidae familyasının bir alt familyası olarak kabul edilse de, 2022 yılında ayrı bir familya statüsüne yükseltilmiştir.

Prodidomidae Familyası: Genel Özellikler

Prodidomidae familyası üyeleri, belirli morfolojik özellikleriyle diğer örümceklerden ayrılırlar:

• Boyut: Genellikle küçük boyutlu örümceklerdir; vücut uzunlukları 3 ila 7 mm arasında değişir.
• Gövde Yapısı ve Renk: Gövdeleri genellikle sağlam yapılı ve yassıdır. Renkleri genellikle açık kahverengiden koyu kahverengiye kadar değişir. Vücutlarının en azından bazı kısımları parlak pullarla veya kıllarla kaplı olabilir.
• İplikçikler (Spinneretler): Bu familyanın en belirgin ayırt edici özelliklerinden biri, piriform bez tıkaçlarının (piriform gland spigots) oldukça uzun tabanıdır. Bu, onlara "uzun iplikçikli" adını verir.
• Gözler: Çoğu cinste genellikle altı veya sekiz adet göze sahiptirler. Arka ortadaki gözler (posterior median eyes) düz ve gümüşi renklidir, şekilleri üçgen, yumurta şeklinde veya düzensiz dikdörtgen olabilir.
• Bacaklar: Bacakları genellikle ince ve uzundur.
• Filogenetik İlişkiler: Daha önce Gnaphosidae familyasının Prodidominae alt familyası olarak sınıflandırılıyorlardı. Ancak, yapılan son moleküler ve morfolojik analizler sonucunda 2022'de ayrı bir familya olarak tanınmışlardır.

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yaşam Tarzı: Prodidomidae familyasındaki çoğu tür noktürnal (gece aktif) avcılardır. Gündüzleri yaprak döküntülerinde, taşların altında veya diğer gizli yerlerde saklanırlar. Ancak, Myandra cinsi gibi bazı türlerin karıncaları taklit ederek gündüzleri de aktif olduğu düşünülmektedir. Zimiris cinsi gibi bazıları ise sinantropik olup, tropikal bölgelerde insan yerleşimlerinin çevresinde bulunurlar.
• Avlanma Davranışı: Av yakalamak için büyük, yapışkan ağlar kurmazlar. Tamamen yerdeki avlanmaya bağımlı, gezgin avcılardır (wandering predators). Hızlarına ve çevikliklerine güvenerek küçük böcekleri ve diğer eklembacaklıları avlarlar.
• Habitat: Dünya genelinde çeşitli habitatlarda bulunurlar, tropikal bölgelerden ılıman bölgelere kadar yayılış gösterirler. Genellikle toprakta, yaprak döküntülerinde, taşların altında ve diğer izole edilmiş habitatlarda yaşarlar. Bitki örtüsünde nadiren görülürler.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Prodidomidae familyasına ait örümcekler de zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Prodidomidae familyasındaki türler genellikle insanlar için tıbbi olarak önemsiz kabul edilir. Isırık vakaları oldukça nadirdir ve genellikle örümceğin yanlışlıkla sıkışması veya rahatsız edilmesi sonucu savunma amaçlı meydana gelir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Prodidomidae familyasındaki örümceklerin zehirleri, küçük avlarını etkisiz hale getirmeye yöneliktir ve insanlar üzerinde ciddi bir klinik etkiye neden olduğu belgelenmemiştir. Bir arı veya sivrisinek ısırığına benzer şekilde, lokal hafif ağrı, kızarıklık ve geçici şişlik gibi semptomlar görülebilir. Nekrotik doku hasarı veya sistemik etki görülmez. Klinik olarak tıbbi önemi yoktur ve genellikle tıbbi müdahale gerektirmez."
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi semptomatiktir:

1. Isırık bölgesini sabun ve su ile temizleyin.
2. Şişliği ve ağrıyı azaltmak için soğuk kompres uygulayın.
3. Gerektiğinde reçetesiz ağrı kesiciler kullanılabilir.
4. Semptomlar beklenenden daha şiddetli olursa veya alerjik reaksiyon belirtileri görülürse (çok nadir durumlarda), bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır.

Türkiye'deki Prodidomidae Familyası

Türkiye'de Prodidomidae familyasına ait türler bulunmaktadır. "Anagraphis pallens Simon, 1893" gibi türler Türkiye'den ilk kez kaydedilmiştir. Türkiye'deki örümcek faunası üzerine yapılan çalışmalarla bu familyanın tür listesi güncellenmektedir.

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Prodidomidae familyası, Türkiye'de bulunan ancak genellikle küçük boyutları ve gizli yaşam tarzları nedeniyle pek dikkat çekmeyen örümceklerdir. Toprak altında, taş altlarında veya yaprak döküntüleri arasında yaşarlar. Ekosistemdeki rolleri, küçük böceklerin popülasyonunu kontrol etmektir."

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
3. Wikipedia - Prodidomidae: Familyanın genel özellikleri ve taksonomik durumu hakkında bilgi.
4. Kaynağa Erişim: https://en.wikipedia.org/wiki/Prodidomidae (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
5. Bugs With Mike - Prodidomidae: Familyanın genel özellikleri, yaşam döngüsü, davranışları ve ekolojisi hakkında bilgi.
6. Kaynağa Erişim: https://bugswithmike.com/factsheet/prodidomidae (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
7. "Türkiye'nin örümcek faunası için yeni kayıt: Anagraphis pallens Simon, 1893 (Araneae, Prodidomidae) - DergiPark": Bu makale, Türkiye'den Prodidomidae familyasına ait ilk kayıtlardan birini sunmaktadır.
8. Kaynağa Erişim: https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/424809/yokAcikBilim_10208672.pdf (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
9. "The checklist of the spiders of Turkey" - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
10. Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
11. Fotoğraf:Ironman br