Synchiropus phaeton
Synchiropus phaeton, adını Yunan mitolojisindeki güneş tanrısı Helios'un oğlu olan ve "parlayan kişi" anlamına gelen Phaeton'dan alan bir derin su bentik türüdür. Renkleri ve yüzgeçlerindeki belirgin siyah lekeler onu karakterize eder.
Taksonomik Sınıflandırma
SeviyeSınıflandırma AdıAçıklamaÂlem (Kingdom)Animalia (Hayvanlar)Şube (Phylum)Chordata (Kordalılar)Aile (Family)Callionymidae (Mandarine Balıkları)Cins (Genus)SynchiropusTür (Species)S. phaeton (Günther, 1861)
Genel Özellikler ve Ekoloji
- Fiziksel Özellikler:
- Boyut: Dişiler genellikle 6−12 cm, erkekler ise 10−14 cm uzunluğunda olup, kaydedilen maksimum toplam uzunluk 18 cm (Atlantik'te 22 cm) civarındadır. Akdeniz'de 7.5 yıla kadar yaşayabilir.
- Renklenme: Sırt kısmı turuncu veya kırmızımsı bir renge, üzerinde sarıdan zeytin yeşiline değişen yama ve lekelere sahiptir. Karın bölgesi pembemsi ila gümüşidir.
- Ayırt Edici İşaretler:
- Sırt Yüzgeci: Birinci sırt yüzgecinin üçüncü ve dördüncü dikeni arasında tipik siyah bir leke bulunur.
- Anal Yüzgeç: Anal yüzgeçte siyah bir çizgi veya koyu kenar bulunur.
- Cinsel Dimorfizm: Tür, belirgin cinsel dimorfizm (eşeysel ikilik) gösterir; erkekler dişilerden daha büyük ve daha uzun yüzgeçlere sahiptir.
- Morfoloji: Gözleri büyüktür ve solungaç kapağının (preoperkulum) üst kısmında belirgin dikenli bir yapı bulunur.
- Habitat ve Dağılım:
- Dağılım Alanı: Doğu Atlantik Okyanusu (Portekiz kıyılarından Azorlar'dan Gabon'a kadar) ve Akdeniz'in tamamında (Kıbrıs'a ve İsrail kıyılarına kadar yaygın) bulunur. Kuzey Adriyatik ve Kuzey Ege'de daha az yaygındır.
- Yaşam Alanı: Bentik (dipte yaşayan) derin su türüdür. Habitatı çamurlu ve kumlu deniz zeminlerinden oluşur.
- Derinlik: Genellikle 80 metreden 650 metreye kadar olan derinliklerde bulunur. Ancak Doğu İyon Denizi'nde 848 metreye kadar kaydı da vardır.
- Beslenme: Etçildir ve kumlu/çamurlu dipte yaşayan küçük omurgasızlarla beslenir, başlıca diyetini solucanlar, salyangozlar ve kabuklular oluşturur.
Davranış ve Biyolojik Gerçekler
- Üreme:
- Periyot: Akdeniz'de üreme dönemi genellikle Haziran'dan Eylül'e kadar sürer.
- Strateji: Toplu yumurtlayan (batch spawner) bir türdür. Yumurtaları ve larvaları pelajiktir (açık suda serbestçe yüzer ve gelişir), bu da geniş bir dağılım alanına sahip olmasını açıklar.
- Davranış: Erkek balıklar bölgesel (teritoryal) davranış sergiler ve aynı türün diğer erkeklerine karşı agresif olabilirler.
- Büyüme: İskenderun Körfezi'ndeki araştırmalara göre büyüme tipleri negatif allometrik bulunmuştur (boya göre ağırlık artışı yavaştır), bu da vücutlarının ince ve uzun yapısıyla uyumludur.
Korunma Durumu ve Ticari Önemi
- Tehdit Durumu: Yüksek popülasyon yoğunluğuna ve geniş dağılım alanına sahip olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle IUCN Kırmızı Listesi'nde En Az Endişe Veren (Least Concern - LC) kategorisinde sınıflandırılmıştır.
- Ticari Önemi:
- Avcılık: Genel olarak ticari bir değeri olmamakla birlikte, Akdeniz'deki dip trol balıkçılığında ve Senegal'deki ahtapot balıkçılığında sıklıkla yan av olarak yakalanır.
- Ekolojik Rol: Yan av olarak yakalanmasına rağmen, ekosistemdeki besin zincirinde bentik avcı olarak önemli bir ekolojik role sahiptir.
Kaynak: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi (Ichthyoloji, FishBase, IUCN verileri ve Synchiropus phaeton üzerine yapılan bölgesel yaş ve büyüme çalışmaları referans alınmıştır)
