Pseudepidalea variabilis

Pseudepidalea variabilis – Değişken Kara Kurbağası

(Pseudepidalea = "yalancı kara kurbağası"; variabilis = "değişken" – rengi ve deseniyle ün salmıştır)

Gecenin sessizliğinde çatlamış bir taşın dibinden çıkan nemli bir hayat; çölün kıyısında da, bataklığın ortasında da onun izi bulunur.

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia
• Şube: Chordata
• Sınıf: Amphibia
• Takım: Anura
• Familya: Bufonidae
• Cins: Pseudepidalea (Bazı kaynaklarda hâlâ Bufotes veya Bufo içinde değerlendirilir)
• Tür: Pseudepidalea variabilis (Pallas, 1769)

Tanımlayıcı Özellikler

• Gövde küçük–orta boy; ♂ 4–6 cm, ♀ 5–8 cm.
• Derisi tipik kara kurbağası gibi siğilli ve kuru görünümlüdür.
• Sırt rengi: yeşil, gri, bej veya kahverengi tonlarında ve üzerinde düzensiz yeşilimsi desenler bulunur.
• Karın kısmı açık renkli ve lekesizdir.
• Kulak arkasında tipik parotit bezleri bulunur.
• Gözler dışa çıkık ve iris altın tonlarındadır.

Yaşam Alanı ve Yayılım

• Yayılım alanı çok geniştir: Kuzey Afrika, Orta Doğu, Anadolu, Kafkaslar, İran, Orta Asya’ya kadar uzanır.
• Türkiye’de Ege, Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu ve İç Anadolu bölgelerinde yaygındır.
• Habitat: Yarı kurak alanlar, tarım arazileri, çayırlıklar, çöl kenarları, bahçeler, taş ocakları ve su birikintileri.
• Kuru ve sıcak iklimlerde bile yaşayabilmesi, bu türe önemli bir ekolojik esneklik kazandırır.

Beslenme ve Ekolojik Rol

• Geceleri aktiftir.
• Avları: Küçük böcekler, larvalar, örümcekler, sümüklüböcekler.
• Diliyle hızlı av yakalama refleksi gelişmiştir.
• Larvalar sucul alg ve mikroorganizma ile beslenir.
• Tarım alanlarında böcek kontrolü açısından faydalıdır.

Üreme ve Gelişim

• Üreme dönemi: İlkbahar başı – Haziran ortası (iklim ve yağışa bağlı olarak değişken).
• Yumurtalar uzun ve jelatinimsi iplikler hâlinde sucul bitkilere bırakılır.
• Yumurtalardan çıkan larvalar 3–6 hafta içinde metamorfoz geçirir.
• Cinsel olgunluk: 2 yaş civarında.
• Aşırı kuraklıkta durağanlaşma (estivasyon) görülür.

İnsana Zararlılık Durumu

• Zararsızdır.
• Derisindeki bufotoksin, yalnızca göz ve ağız teması durumunda tahriş edebilir.
• Ciltle temas çoğunlukla zararsızdır; ancak açık yaralara dikkat edilmelidir.
• Evcil hayvanlar tarafından yutulması halinde toksik etki gösterebilir.

İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale

• Deri teması: Su ve sabunla temizlenmeli.
• Göz teması: Bol suyla yıkayın, tahriş varsa doktora başvurun.
• Ağız teması: Ağızda yanma, mide bulantısı gibi semptomlar görülürse tıbbi destek alınmalıdır.
• Hayvanlar için: Veteriner müdahalesi gerekir.

Kültürel ve Evrimsel Notlar

• Tür, 18. yüzyılda Pallas tarafından tanımlanmıştır.
• Geçmişte Bufo viridis grubuna dâhil edilmiştir; güncel genetik analizlerle bağımsız tür olarak kabul edilmiştir.
• “Yeşil kara kurbağası” veya “çöl kurbağası” olarak da bilinir.
• Tolerans seviyesi nedeniyle iklim değişikliğine en dayanıklı kara kurbağalarından biri sayılır.
• Sessizdir; ötüşleri kısa, tiz ve kesikli seslerden oluşur.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

1. Efsane: Kurbağanın rengi yeşilse zehirlidir.
2. Gerçek: Renk zehirle değil kamuflajla ilgilidir.
3. Efsane: Bu tür sadece sulak alanlarda yaşar.
4. Gerçek: Aksine yarı kurak arazilerde de gayet iyi hayatta kalır.
5. Efsane: Kurbağalar sıcak iklimde yaşayamaz.
6. Gerçek: P. variabilis, sıcak ve kurak ortamlarda çok başarılıdır.
7. Efsane: Gece ötüşleri felaket habercisidir.
8. Gerçek: Bu, çiftleşme çağrısıdır.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:

• Pallas, P. S. (1769). Descriptiones Amphibiorum.
• Litvinchuk et al. (2012). Phylogeny of Bufo viridis complex.
• Türkiye Herpetofauna Atlası (2023)
• AmphibiaWeb (2024)
• IUCN Red List (2024)

Fotoğraf:Alperen Köse