Bufotes variabilis

Bufotes variabilis – Değişken Yeşil Kurbağa

(Bufotes = Yunanca “kurbağamsı”; variabilis = Latince “değişken”)

Yeşilin desenle, taşın sabırla birleştiği yerde yaşar; değişir, uyum sağlar, unutulmaz.

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia
• Şube: Chordata
• Sınıf: Amphibia
• Takım: Anura
• Familya: Bufonidae
• Cins: Bufotes
• Tür: Bufotes variabilis (Pallas, 1769)

Not: Bu tür, geçmişte Bufo viridis kompleksine dâhil edilmekteydi. Günümüzde genetik analizlerle ayrı bir tür olarak tanınmaktadır. Hâlâ bazı çalışmalarda Pseudepidalea variabilis olarak da geçmektedir.

Ayırt Edici Özellikler

• Orta boylu kurbağa türüdür (♂ 4–6 cm, ♀ 6–9 cm).
• Sırtı açık gri, bej veya sarımsı zeminde düzensiz yeşil lekelerle desenlidir.
• Karın beyaz veya grimsi, genellikle leke içermez.
• Parotit bezleri (zehir bezleri) belirgindir.
• İris yeşilimsi-sarı, göz bebeği yataydır.
• Parmak uçlarında yapışkan disk yoktur.
• Erkekler üreme döneminde içten ses keseleriyle tiz sesler çıkarır.

Yayılım ve Habitat

• Yayılım: Türkiye’nin büyük bölümü, Güneydoğu Avrupa, Orta Doğu, Batı Asya.
• Türkiye’de: Trakya’dan Doğu Anadolu’ya kadar hemen her bölgede yayılım gösterir.
• Habitat: Tarla, bahçe, çayırlık, taşlık alanlar, yol kenarları, yarı kurak step, kıyısal bataklıklar ve geçici su birikintileri.
• Deniz seviyesinden 2500 metreye kadar yaşar.
• Kuraklığa karşı yüksek dirençlidir; sıcak bölgelerde estive olabilir (yaz uykusu).

Beslenme ve Ekolojik Rol

• Geceleri aktiftir.
• Diyeti: Böcekler, örümcekler, larvalar, solucanlar ve küçük omurgasızlar.
• Genellikle sabit pozisyonda av bekler, diliyle yakalar.
• Larvalar (iribaşlar) sucul alg ve mikroorganizma ile beslenir.
• Tarımsal alanlarda doğal zararlı kontrolü sağlar.

Üreme ve Gelişim

• Üreme: İlkbaharda, su birikintileri ve geçici gölcüklerde.
• Erkekler tiz ve tekrarlayıcı seslerle dişileri çağırır.
• Dişiler yumurtalarını jelatin iplikleri hâlinde bırakır.
• Yumurtalar birkaç gün içinde açılır; larvalar 4–8 haftada metamorfoz geçirir.
• Cinsel olgunluk 1–2 yıl içinde kazanılır.

İnsana Zararlılık Durumu

• Doğrudan zararsızdır.
• Derisinde bufotoksin vardır ancak sadece göz/ağız teması tahrişe neden olabilir.
• Cilt teması çoğunlukla güvenlidir, fakat temas sonrası eller yıkanmalıdır.
• Evcil hayvanlar tarafından yutulursa toksik reaksiyon verebilir.

İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale

• Deri teması: Bol su ve sabunla yıkayın.
• Göz teması: Bol suyla en az 10 dakika durulayın.
• Ağız teması: Bulantı, yanma varsa sağlık kuruluşuna başvurun.
• Evcil hayvanlar: Derhal veteriner müdahalesi gereklidir.

Kültürel ve Evrimsel Notlar

• Bufotes türleri, karmaşık genetik yapıya sahiptir ve birçok alt tür/sister türle birlikte değerlendirilmiştir.
• Bu türün yüksek çevresel toleransı nedeniyle şehirleşmiş alanlarda da görülebilir.
• Bazı halk kültürlerinde sesinin yağmur getirdiğine inanılır.
• Avrupa'nın en yaygın kara kurbağası türlerinden biridir.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

1. Efsane: Yeşil lekeleri zehirli olduğunu gösterir.
2. Gerçek: Renk desenleri kamuflaj amaçlıdır, toksikliği hafiftir.
3. Efsane: Sadece sulak alanlarda yaşar.
4. Gerçek: Yarı kurak, taşlık alanlarda da yaşar ve estivasyon yapabilir.
5. Efsane: Üreme için büyük göller gerekir.
6. Gerçek: Küçük çukurlar, su birikintileri bile yeterlidir.
7. Efsane: Sırtındaki desenler her bireyde aynıdır.
8. Gerçek: Desenler bireysel farklılık gösterir; bu yüzden "variabilis" adını almıştır.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:

• Pallas, P. S. (1769). Descriptiones Amphibiorum
• Stöck, M. et al. (2006). Hybridization and speciation in green toads
• IUCN Red List (2024)
• Türkiye Herpetofauna Atlası (2023)
• AmphibiaWeb (2024)