Parnassius nordmanni

Parnassius nordmanni, halk arasında Nordmann'ın Apollo Kelebeği olarak bilinen, Papilionidae ailesine ait görkemli ve nadir bulunan bir kelebek türüdür. Sadece yüksek dağlık bölgelerde yaşayan bu tür, yarı saydam kanatları ve kendine özgü benekleriyle diğer kelebeklerden ayrılır. Habitatının hassas yapısı, onu koruma çabaları açısından öncelikli türlerden biri yapmaktadır.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Nordmann’ın Apollo Kelebeği, 60-70 mm kanat açıklığına sahip, nispeten büyük bir kelebektir. Kanatları, damarları belirgin, yarı saydam beyaz renktedir. Ön kanatlarında siyah benekler, arka kanatlarında ise beyaz noktalı kırmızı lekeler bulunur. Diğer Parnassius türleri gibi, bu tür de yüksek irtifa koşullarına adapte olmuştur.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklem bacaklılar)
Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
Takım (Order): Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
Aile (Family): Papilionidae
Cins (Genus): Parnassius
Tür (Species): Parnassius nordmanni (Ménétriés, 1850)

Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları

Bu türün yaşam alanı, dünyada yalnızca Büyük ve Küçük Kafkas Dağları ile sınırlıdır. Türkiye'de sadece kuzeydoğu sınır bölgelerindeki (Artvin gibi) yüksek kesimlerde çok lokal olarak bulunur.

Habitat Tercihi: 1500 metreden 3000 metreye kadar olan yüksek irtifalardaki dağ çayırları ve kayalık yamaçları tercih eder.

2. Fiziksel Özellikler ve Yaşam Alanları

Parnassius nordmanni'nin yaşam döngüsü, yaşadığı zorlu dağ ekosistemine uyum sağlamıştır.

Yaşam Döngüsü: Dişi kelebekler, yumurtalarını ana besin bitkisi olan Lale (Corydalis) türlerine bırakır. Tırtıllar, bu bitkilerin yapraklarıyla beslenir.
Davranış: Uçuşu süzülerek ve yavaşça gerçekleşir. Çiçeklerin üzerinde beslenirken veya kayalık alanlarda güneşlenirken görülebilir.

3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi

Ekolojik Rolü: Nordmann'ın Apollo Kelebeği, Kafkaslar'daki alpinik ekosistemlerin bir parçasıdır. Bu türün varlığı, söz konusu ekosistemin sağlıklı ve bozulmamış olduğunun bir göstergesidir. Aynı zamanda, yaşadığı bölgenin endemik florasının tozlaşmasına da katkıda bulunur.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

Koruma Durumu: Parnassius nordmanni, Bern Sözleşmesi'nin Ek II listesinde yer alarak kesin koruma altına alınmıştır. Sınırlı ve hassas yaşam alanı nedeniyle IUCN tarafından yapılan değerlendirmede Tehdit Altında (Vulnerable) statüsünde bulunmaktadır.
Tehditler: Türün popülasyonları üzerindeki en büyük tehditler, yaşam alanı kaybı, iklim değişikliği ve yasa dışı koleksiyonculuktur. Yüksek irtifadaki habitatları, küresel ısınma nedeniyle yukarıya doğru kaymaktadır, bu da onları potansiyel olarak yok olmaya sürükleyebilir. Ayrıca, nadir olması, kelebek koleksiyoncularının ilgisini çekmekte ve yasa dışı avcılığı teşvik etmektedir.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:
IUCN Red List of Threatened Species - Parnassius nordmanni
European Butterflies and Moths - https://www.google.com/search?q=Lepidoptera-photos.com
Butterflies of Turkey - Turkish Butterflies.com
Global Lepidoptera Names Index

Fotoğraf: (c) ed_shaw – bazı hakları saklıdır (CC BY-NC)