Papilio alexanor

Papilio alexanor, Papilionidae familyasının Papilioninae alt familyasına ait, çarpıcı ve zarif bir kelebek türüdür. Halk arasında Güney Kırlangıçkuyruğu olarak bilinir ve kanat desenleri ile bilinen yaygın kırlangıçkuyruğu (Papilio machaon) türüne oldukça benzer. Adını, Yunan mitolojisindeki Alexanor figüründen almaktadır.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Papilio alexanor, orta ile büyük boyutta bir kelebek olup, kanat açıklığı genellikle 60-80 mm civarındadır. Kanatları, siyah ve belirgin sarı şeritlerle bezeli olup, arka kanatlarında uzun "kırlangıçkuyruğu" uzantıları ve mavi-kırmızı benekler bulunur.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

• Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
• Takım (Order): Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
• Aile (Family): Papilionidae (Kırlangıçkuyruklu kelebekler)
• Cins (Genus): Papilio
• Tür (Species):: Papilio alexanor (Esper, 1789)

Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları

Bu tür, Güney Avrupa, Batı ve Orta Asya'da, özellikle Balkanlar, Türkiye, Kafkaslar ve İran'da yayılış gösterir. Türkiye'de özellikle Toros Dağları gibi kurak, kayalık ve dağlık arazilerde bulunur.

• Habitat Tercihi: Genellikle kayalık yamaçlar, kuru otlaklar ve yüksek rakımlı, dağlık alanları tercih eder.

2. Fiziksel Özellikler ve Biyolojik Davranışlar

Papilio alexanor kelebekleri, uçuş dönemi olarak genellikle ilkbahar sonu ve yaz aylarında, yani Mayıs'tan Temmuz'a kadar görülür. Yıl içinde tek nesil verirler.

• Yaşam Döngüsü: Tırtılları, ana besin bitkileri olan Apiaceae (maydanozgiller) familyasından, özellikle Ferula ve Seseli gibi bitkilerle beslenirler.
• Davranış: Uçuşları hızlı ve güçlüdür. Sık sık yüksek noktalarda ve rüzgârın olduğu yamaçlarda süzülürken gözlemlenebilirler.

3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi

• Ekolojik Rolü: Yaşadığı ekosistemlerde tozlaşmaya katkıda bulunur.
• Biyolojik Önemi: Habitat seçiciliği nedeniyle, bu tür, yaşadığı hassas dağlık ekosistemlerin sağlık durumu için iyi bir gösterge türü olarak kabul edilir.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

• Koruma Durumu: Papilio alexanor, yayılış alanı sınırlı ve belirli habitatlara bağımlı bir tür olduğu için yerel popülasyonları hassas olarak değerlendirilebilir. Küresel düzeyde asgari endişe (Least Concern) verisiyle listelenmektedir.
• Tehditler: Yaşam alanlarının tarım, otlatma veya yapılaşma nedeniyle tahrip edilmesi, ana besin bitkilerinin yok olması ve pestisit kullanımı en büyük tehditlerdir.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

• Kaynaklar:
• Tolman, T., Lewington, R. (2020). Collins Butterfly Guide: The Most Complete Field Guide to the Butterflies of Britain and Europe.
• Kudrna, O., Fric, Z. F., & Hula, V. (2011). Butterflies of Europe: A Guide to the Species and Their Distribution.
• European Environment Agency.
• Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi.