Neuroptera

Neuroptera üç alt takıma ayrılmıştır: 

Planipennia (antlions, lacewings ve akrabaları) 

Megaloptera (alderflies ve dobsonflies) 

Raphidiodea (snakeflies) 

Alttakımlar erginlerin kanat şekilleri ve prothorax’larının uzunluk farklılıkları göz önüne alınarak birbirlerinden ayrılırlar. Larvalar ise habitatlarının ve karakteristik ağız parçaları ile kendilerine özgü alttakım özelilklerini alırlar (30) 

Neuroptera takımı Planipennia alttakımdan lacewings (dantelkanatlılar) ve antlion (karıncaaslanlanı), Megaloptera alttakımından dobsonflies ve alderflies ve son olarak Raphidoidea alttakımdan snakeflies’ları içine alır. Bazıları yapı ve gelişme farklılıklarından dolayı bu takım ve alttakımların birbirlerinden farklı takım olarak değerlendirmeyi kabul ederler (Neuroptera, Megaloptera, ve Raphidioptera). 

Megaloptera takımına ait türlerin ergin öncesi dönemleri suculdur. Taşların veya küçük bitkilerin altlarında yaşarlar ve çeşitli küçük sucul organizmalarla beslenirler. Hellgrammites adı ile anılan tür gelişmesini tamamlayabilmek için birkaç yıla ihtiyaç duyar. Erginler genellikle sulak alanların kenarlarında yaşarlar. Geceleri ışıktan etkilenirler. Erginler birkaç gün yaşarlar ve nadiren beslenirler. 

Tatlı su süngerleri ile beslenen Sisyridae familyasından spongillaflies larvası dışında kalan tüm Planipennia ve Raphidoidea alttakımı üyeleri karasaldırlar. Antlion (karıncaaslanı) larvası kumda yaşar ve avını yakalamak için koni şeklinde çukur hazırlayarak içinde bekler. Lacewing larvaları afit, kırmızı örümcek ve kabuklubit bulabilecekleri bitkiler üzerinde yaşar. Snakefly larvaları afit ve buna benzer yumuşak dokulu böcek türleri ile beslenebilmek için yaprak döküntüleri yada ağaç kabuklarının arasında yaşarlar. Anılan bu türler ve erginleri predatördürler. Predatör olmayan türler ise nektar, polen ve yapraközsuyu ile beslenirler. 

Karıncaaslanı ve lacewings larvası geniş, orak şekilli mandibula ve maxilla parçalarıyla bezenmiş ağız yapısına sahiptir. Bu kıskaçlarla avlarını hareketsiz bırakarak ağız parçalarıyla kenetlerler ve emerler. 

Tüm Neuroptera erginleri iki çift membranlı, çapraz ve çapraz olmayan damarlarla örtülü geniş kanatlara sahiptirler. Kanatlar dinlenme anında abdomen üzerine yayılır yada çadır şeklinde vücudun üzerinde durur. Çoğu tür zayıf uçucudurlar .

Ekonomik Önemi 

Megaloptera larvaları sucul ekosistemlerde önemli predatörlerdir. Ayrıca balıkların ve diğer sucul omurgalıların besinini oluştururlar. Lacewing larvaları tarım ürünlerinde zararlı türler (afit, beyazsinek ve kabuklubit)’le beslendikleri için predatör olarak yararlıdırlar .

Bunları Biliyor musunuz? 

* Lacewing yumurtaları dişinin üreme organında gizlenmiş halde bulunurlar. Bilim insanları uzun yıllar bezeye benzer bu yapının Ascophora ovalis adındaki mantarın tohum kapsülü olduğunu düşünmüşlerdi. Ancak fizikçi, biyolojist ve mucit bir Fransız olan Rene Reaumur 1737 yılında gerçeği açığa çıkardı. 

* Bazı lacewings larvaları ölü taklidi yaparak larvalarını arkalarında bulunan kıskaçlar yardımı ile yakalarlar. Diğer türler ise odun parçalarını ve yosunları kullanarak avlanırlar. 

* Lacewings ergini (altfamilya; Chrysopinae) ön kanatların geniş damarında bulunan işitme organı sayesinde yarasaların sesini duyabilir. 

* Spongillaflies larvası (familya;Sisyridae) tatlısu süngerleri ile beslenir. 

* Lacewings ve antlion (karıncaaslanı) larvalarında sindirim sistemi tam olarak gelişmemiştir. Orta bağırsağın sonunda kör bir nokta vardır. Besinler orta bağırsakta sindirilir ve larvanın gelişimi sağlanır. Atık maddeler ancak larva, pupa dönemi sonuna geldiğinde anüs yoluyla dışarıya atılırlar. Bu biriken materyallere “meconium” adı verilir. 

* Karıncaaslanı yavruları bazen çift taraflı böcek “doublebugs” olarak anılırlar. Bu isim larvanın kum içerisinde hareketinin geri geri gitmesinden dolayı verilmiştir. 

* Lacewings ve antlion larvaları, pupa olduklarında kumda küçük bir çukur açarlar ve etraflarına ipeksi bir kokon örerler. Tam başkalaşım geçiren birçok böcek aynı davranışı gösterir. Ancak Neuroptera larvaları onlardan biraz farklıdır. Çünkü ipeksi maddeyi Malpigi borucuklarından üretir ve anüs yardımı ile örerler. Tambaşkalaşım geçiren diğer böcekler ise bunun tersine ipeksi madde salya/tükürük yada dudak bezelerinden (labial glands) üretilir ve ağız ile örülür. Yalnızca Coleoptera takımı larvaları ipeksi maddeyi aynı Neuroptera takımında olduğu şekilde yapar .

Gökhan Aydın 

Isparta-2016