Mycena haematopus

Mycena haematopus

(Latince ad anlamı: "haematopus" = kan ayaklı; sapı kesildiğinde kırmızımsı sıvı sızmasından dolayı)

Tam Taksonomik Sınıflandırma

Alem (Regnum): Fungi – Mantarlar
Şube (Divisio): Basidiomycota – Bazidiyumlu mantarlar
Sınıf (Classis): Agaricomycetes
Takım (Ordo): Agaricales – Şapkalı mantarlar
Familya (Familia): Mycenaceae
Cins (Genus): Mycena
Tür (Species): Mycena haematopus (Persoon, 1797)

İngilizce Adı ve Türkçesi

İngilizce adı: Bleeding Mycena, Bleeding fairy helmet
Türkçesi (önerilen): Kan akan Mycena veya Kırmızı sıvılı şapkalı mantar

Tanım ve Morfoloji

Mycena haematopus, küçük-orta boyutlu, ancak ayırt edici şekilde kırmızımsı-mor saplı ve kesilince kırmızı sıvı sızdıran nadir mantarlardandır.

Şapka: 1–4 cm çapında, çan şeklinden düzleşene kadar gelişir; morumsu, bordo-kahverengi, nemliyken şeffaf çizgili
Lameller: Açık pembe-beyaz, bazen lamel kenarları koyu kırmızıya döner
Sap: 4–8 cm, ince ve kırılgan; yüzeyi ince tüylü; kesildiğinde kan kırmızısı lateks benzeri sıvı salgılar
Koku: Zayıf, tatlımsı
Spor baskısı: Beyaz

Habitat ve Ekoloji

Ekolojik tip: Saprotrof
Habitat: Özellikle çürüyen sert odun (özellikle meşe, kayın, akçaağaç); nemli yaprak döken orman altı
Mevsim: Sonbaharda yaygındır (Eylül – Kasım)
Yayılım: Kuzey Amerika ve Avrupa genelinde yaygındır; Türkiye’de Karadeniz ve Marmara ormanlarında görülür

Zehirlilik Durumu

Yenilmez ve tüketilmesi önerilmez
Toksik olarak sınıflandırılmamıştır ancak Mycena türlerinin çoğu hafif mide-bağırsak irritanı içerebilir
Göz alıcı görünümüne rağmen gıda olarak kullanılmaz

Zehirlenme Belirtileri (Olası)

Hafif mide bulantısı
Karın krampları
İshal
Baş dönmesi veya ağızda yanma (yüksek miktarda tüketimde)

Belirtiler genellikle 1–3 saat içinde ortaya çıkar.

Ölümcül değildir, ancak başka türlerle karıştırılma riski vardır.

İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale

Şüpheli tüketim durumunda hasta gözlem altına alınmalı
112 acil aranmalı
Mantar örneği saklanmalı ve tanı için teslim edilmelidir
Aktif kömür verilebilir
Semptomatik tedavi (sıvı desteği, mide koruyucu vb.) uygulanır

Karıştırılabilecek Türler

TürAyırt Edici ÖzellikDurumMycena sanguinolentaDaha küçük, iğnelenince kırmızı sıvıYenilmezMycena puraMorumsu şapka, genelde koku belirginŞüpheli toksin içerirLaccaria amethystinaMor renkli ama sapta sıvı yokYenilebilir ama dikkatli olunmalıGalerina marginataKahverengi, daha kalın ve çok zehirliÖlümcül zehirliClitocybe dealbataAçık renkli, daha geniş şapkalıÖlümcül zehirli

Küçük boyut ve açık renkli lameller, toksik türlerle karıştırılma riskini artırır!

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

Efsane: Kan rengi sıvı salgılayan mantarlar şifalıdır
Gerçek: Bu sıvının herhangi bir tedavi edici özelliği yoktur
Efsane: Doğal sıvı içeren mantarlar yenilir
Gerçek: Bu türlerde toksik bileşikler olabilir; yenmesi önerilmez
Efsane: Küçük boyutlu mantarlar zararsızdır
Gerçek: Gram düzeyinde toksin içeren küçük mantarlarla ölüm vakaları vardır
Efsane: Aynı odun üzerinde çıkan mantarların hepsi güvenlidir
Gerçek: Aynı kütük üzerinde hem yenilebilir hem de ölümcül türler birlikte gelişebilir
Efsane: Kırmızı sıvı mantarın iltihap söktürücü olduğuna işarettir
Gerçek: Bu sıvının biyolojik aktivitesi bilinmemektedir ve tıbbi etkisi yoktur

İlginç Bilgiler

Kesildiğinde çıkan kırmızı sıvı, bazı Mycena türlerinde görülen antibakteriyel bileşikler içerebilir
Genellikle grup hâlinde, yan yana veya sıra hâlinde çürümüş kütük üzerinde çıkar
Fotoğrafçılar arasında “kanlı Mycena” olarak anılır
Mikroskobik sporları eliptik ve amiloid yapıdadır
Bazı bireylerde şapka çevresi yaşa bağlı olarak beyaza açılır, bu da teşhiste yanıltıcı olabilir

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:

Arora, D. (1986). Mushrooms Demystified
Jordan, M. (2004). Encyclopedia of Fungi of Britain and Europe
Buczacki, S. (2012). Collins Complete Guide to Mushrooms of Britain and Europe
Türkiye Mikoloji Araştırmaları Grubu (2022). Karadeniz Bölgesi Çürük Odun Mantarları