Monochirus hispidus
Monochirus hispidus, Yassı Balıklar takımı Pleuronectiformes içinde, gerçek dil balıklarının (Soleidae) küçük bir üyesidir. Halk arasında Sakallı Dil Balığı veya Kılçıklı Dil Balığı olarak bilinir. Adını, burun deliği çevresindeki saçaklı yapıdan ve vücut yüzeyindeki küçük kılçık benzeri pullardan alır. Küçük boyutu ve kendine has morfolojisi ile dikkat çeker.
1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum
Sakallı Dil Balığı, Doğu Atlantik Okyanusu ve tüm Akdeniz'e yayılmış geniş bir dağılım alanına sahiptir. Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyı şeritlerinin kıta sahanlığı sularında bulunan bentik bir türdür. Çoğu zaman küçük boyutu ve kuma gömülme alışkanlığı nedeniyle gözden kaçar.
Taksonomik sınıflandırması şöyledir:
- Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
- Şube (Phylum): Chordata (Kordalılar)
- Sınıf (Class):: Actinopterygii (Işınsal Yüzgeçliler)
- Takım (Order):: Pleuronectiformes (Yassı Balıklar)
- Aile (Family):: Soleidae (Dil Balığıgiller)
- Cins (Genus):: Monochirus
- Tür (Species):: Monochirus hispidus (Rafinesque, 1814)
2. Fiziksel Özellikler ve Morfoloji
- Boyut: Oldukça küçük bir yassı balıktır; genellikle 10–15 cm uzunluğa ulaşır.
- Vücut: Vücudu oval ve yassıdır.
- Gözler: Her iki göz de başın sağ tarafında yer alır.
- Burun Deliği (Ayırt Edici Özellik): En belirgin ve türü tanımlayıcı özelliği, kör taraftaki (beyaz taraf) ön burun deliğinin etrafının uzun, saçaklı/fırçamsı papillalarla çevrili olmasıdır. Bu yapı ona "Sakallı" adını verir.
- Pektoral Yüzgeçler (Ayırt Edici Özellik): Pektoral yüzgeçlerin aşırı asimetrisi gözlenir: Gözlü tarafta küçük ve körelmiş bir pektoral yüzgeç bulunurken, kör taraftaki pektoral yüzgeç tamamen yoktur (mono-chirus = tek el).
- Renk: Gözlü tarafı grimsi kahverengi olup, üzerinde bazen koyu benekler veya lekeler bulunabilir.
3. Ekolojik ve Biyolojik Davranışlar
- Habitat: Kıta sahanlığının sığ kıyı sularından başlayarak 250 metreye kadar olan derinliklerde, kumlu ve çamurlu deniz diplerini tercih eder.
- Davranış: Kesinlikle bentik (dipte yaşayan) ve gececil bir türdür. Diğer dil balıkları gibi gündüzleri kuma gömülerek kamuflaj yapar. Geceleri aktif olarak beslenir.
- Diyet: Diyeti, yaşadığı yumuşak deniz tabanında bulunan küçük bentik omurgasızlar ve deniz kurtlarından oluşur. Saçaklı burun deliği, kuma gömülüyken bile duyusal ipuçlarını algılamasına yardımcı olur.
- Üreme: Yumurtlayarak çoğalır.
4. Ticari Önemi ve Koruma Durumu
- Ticari Değer: Küçük boyutu nedeniyle büyük ticari balıkçılıkta doğrudan hedef değildir. Genellikle dip trolü avcılığında yan av (bycatch) olarak yakalanır. Eti, diğer dil balıkları gibi lezzetli olmasına rağmen, boyu nedeniyle ticari değeri düşüktür.
- Koruma Durumu: Geniş coğrafi dağılımı ve genel olarak sağlıklı popülasyonları nedeniyle küresel olarak IUCN tarafından "Asgari Endişe" (Least Concern - LC) kategorisinde sınıflandırılmıştır.
- Ekolojik Rolü: Kıyısal bentik ekosistemlerde dip faunasını kontrol eden önemli bir besin zinciri halkasıdır.
Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi
- Kaynaklar:
- Froese, R. and D. Pauly. Editors. (2024). FishBase. World Wide Web electronic publication.
- Quéro, J.-C., D. F. G. A. L. N. N. M. B. C. V. L. S. D. N. P. (2001). Soleidae. In P. J. P. Whitehead et al. (eds.), Fishes of the North−eastern Atlantic and the Mediterranean, Vol. 3. UNESCO.
- Tous, P., Harrison, L. & A. F. G. S. M. Serena. (2015). Monochirus hispidus. The IUCN Red List of Threatened Species 2015.
- Serena, F. (2005). Field Identification Guide to the Sharks and Rays of the Mediterranean and Black Sea. FAO.
