Melitaea turkmanica –

Melitaea turkmanica, Nymphalidae familyasının Melitaea cinsine ait, parlak turuncu ve siyah dama tahtası desenli kanatlarıyla dikkat çeken bir kelebek türüdür. Halk arasında "Türkmenistan Benekli Kelebeği" olarak da anılır. Latince adındaki "turkmanica" kelimesi, kelebeğin Türkmenistan ve çevre coğrafyalardaki yayılışına atıfta bulunur.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Melitaea turkmanica, orta büyüklükte bir kelebek olup, kanat açıklığı yaklaşık 35-45 mm civarındadır. Kanat üst yüzeyi, canlı turuncu-kahverengi bir zemin üzerinde karmaşık bir siyah damalı desene sahiptir. Kanat alt yüzeyi ise, daha soluk turuncu ve krem tonlarında olup, daha sade bir benek desenine sahiptir.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

• Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
• Takım (Order):: Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
• Aile (Family):: Nymphalidae (Fırça ayaklı kelebekler)
• Cins (Genus):: Melitaea
• Tür (Species):: Melitaea turkmanica (Christoph, 1885)

Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları

Bu tür, Türkiye'nin doğu bölgelerinden başlayarak, Kafkaslar, İran ve Orta Asya'ya kadar uzanan sınırlı bir yayılış gösterir.

• Habitat Tercihi: Genellikle kuru, taşlık yamaçları, seyrek otlakları, bozkırları ve açık ormanlık alanları tercih eder.

2. Fiziksel Özellikler ve Biyolojik Davranışlar

Melitaea turkmanica kelebekleri, uçuş dönemi olarak genellikle ilkbahar sonu ve yaz aylarında, yani Mayıs ve Temmuz arasında görülür. Yıl içinde tek nesil verirler.

• Yaşam Döngüsü: Tırtılları, ana besin bitkileri olan Plantago (sinir otu) ve bazı Scrophulariaceae familyası bitkileriyle beslenir.
• Davranış: Uçuşları hızlı ve düzensizdir. Sık sık toprak veya alçak bitkiler üzerinde dinlenirken görülebilirler.

3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi

• Ekolojik Rolü: Yaşadığı ekosistemlerde tozlaşmaya katkıda bulunur.
• Biyolojik Önemi: Sınırlı ve belirli bir coğrafyaya özgü olması nedeniyle, bu türün korunması yerel biyoçeşitliliğin ve ekosistem sağlığının korunması açısından önemlidir.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

• Koruma Durumu: Melitaea turkmanica, yayılış alanı sınırlı ve belirli habitatlara bağımlı bir tür olduğu için yerel popülasyonları hassas olarak değerlendirilebilir. Küresel düzeyde asgari endişe (Least Concern) verisiyle listelenmektedir.
• Tehditler: Yaşam alanlarının tarıma dönüştürülmesi, aşırı otlatma ve bozkır ekosistemlerinin genel olarak tahrip edilmesi en büyük tehditlerdir.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

• Kaynaklar:
• Tolman, T., Lewington, R. (2008). Collins Butterfly Guide: The Most Complete Field Guide to the Butterflies of Britain and Europe.
• Kudrna, O., Fric, Z. F., & Hula, V. (2011). Butterflies of Europe: A Guide to the Species and Their Distribution.
• European Environment Agency.
• Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi.