Hyponephele hasantahsin –

Hyponephele hasantahsin, Nymphalidae familyasının Hyponephele cinsine ait, adını bilim dünyasına tanıtan Türk bilim insanı Hasan Tahsin'den alan endemik bir kelebek türüdür. Bu kelebek, Türkiye'nin belirli dağlık ve bozkır alanlarına özgü nadir bir türdür.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Hyponephele hasantahsin, orta büyüklükte bir kelebek olup, kanat açıklığı yaklaşık 40-50 mm civarındadır. Kanat üst yüzeyi, koyu kahverengi veya gri tonlardadır. Ön kanadın dış kenarında, genellikle belirgin bir siyah göz beneği ve onu çevreleyen açık kahverengi bir halka bulunur. Kanat alt yüzeyi ise, gri-kahverengi tonlarda karmaşık desenler içerir ve bu desenler, türün doğada kamufle olmasını sağlar.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

• Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
• Takım (Order):: Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
• Aile (Family):: Nymphalidae (Fırça ayaklı kelebekler)
• Cins (Genus): Hyponephele
• Tür (Species):: Hyponephele hasantahsin (Kocak, 1982)

Coğrafi Dağılım ve Yayılış Alanları

Bu tür, Türkiye'nin belirli bir bölgesine endemiktir. Yayılışı, özellikle İç Anadolu'nun yüksek kesimlerinde ve Doğu Anadolu'ya uzanan dağlık alanlarla sınırlıdır.

• Habitat Tercihi: Genellikle 1000-2500 metre arasındaki kuru otlaklar, taşlık yamaçlar ve seyrek bitki örtüsüne sahip bozkır alanlarını tercih eder.

2. Fiziksel Özellikler ve Biyolojik Davranışlar

Hyponephele hasantahsin kelebekleri, uçuş dönemi olarak genellikle yaz aylarında, yani Haziran ve Ağustos arasında görülür. Yıl içinde tek nesil verirler.

• Yaşam Döngüsü: Tırtılları, Poaceae (Buğdaygiller) familyasından çeşitli ot türleriyle beslenir.
• Davranış: Uçuşları hızlı ve alçaktır. Sık sık toprak veya kayalar üzerinde kanatlarını kapalı tutarak dinlenirler, bu sayede mükemmel kamufle olurlar.

3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi

• Ekolojik Rolü: Yaşadığı kurak ve yarı kurak ekosistemlerde tozlaşmaya katkıda bulunur.
• Biyolojik Önemi: Endemik bir tür olması nedeniyle, yerel biyoçeşitlilik ve ekosistem sağlığı için önemli bir gösterge niteliği taşır.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

• Koruma Durumu: Hyponephele hasantahsin, sınırlı yayılış alanı ve belirli habitatlara bağımlı endemik bir tür olduğu için hassas veya tehlike altında olarak değerlendirilebilir. Bu statü, türün korunmasına yönelik acil önlemler alınması gerektiğini gösterir.
• Tehditler:
• Habitat Kaybı: Kurak otlak ve bozkır alanlarının tarıma dönüştürülmesi veya madencilik faaliyetleri, türün yaşam alanlarını daraltır.
• Aşırı Otlatma: Kontrolsüz aşırı otlatma, tırtılın besin bitkilerini yok edebilir.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

• Kaynaklar:
• Tolman, T., Lewington, R. (2008). Collins Butterfly Guide: The Most Complete Field Guide to the Butterflies of Britain and Europe.
• Kudrna, O., Fric, Z. F., & Hula, V. (2011). Butterflies of Europe: A Guide to the Species and Their Distribution.
• European Environment Agency.
• Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi.