Hipparchia pisidice
Hipparchia pisidice, Nymphalidae familyasının Hipparchia cinsine ait, adını Antik Pisidia bölgesinden (Anadolu'nun batı kısmı) alan bir kelebek türüdür. Bu kelebek, özellikle Toroslar'da ve civarındaki yüksek rakımlı dağlık bölgelerin özel habitatlarında yaşar.
1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum
Hipparchia pisidice, büyük boyutlu bir kelebek olup, kanat açıklığı yaklaşık 50-60 mm civarındadır. Kanat üst yüzeyi, koyu kahverengi bir zemin üzerinde, ön kanatta belirgin, beyaz kenarlı siyah göz benekleri ve geniş bir açık kahverengi bant içerir. Bu türün en belirgin ayırt edici özelliği, kanat alt yüzeyindeki, gri ve kahverengi tonlardaki mermer desenidir.
Taksonomik sınıflandırması şöyledir:
- Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
- Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
- Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
- Takım (Order):: Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
- Aile (Family):: Nymphalidae (Fırça ayaklı kelebekler)
- Cins (Genus):: Hipparchia
- Tür (Species):: Hipparchia pisidice (Herrich-Schäffer, 1850)
Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları
Bu tür, Türkiye'nin güney ve iç bölgelerine endemik bir tür olarak kabul edilir. Yayılışı, özellikle Toros Dağları'ndan başlayarak İç Anadolu'nun güneyine uzanan dağlık alanlarla sınırlıdır.
- Habitat Tercihi: Genellikle kuru, taşlık yamaçları, seyrek otlakları ve açık ormanlık alanları tercih eder.
2. Fiziksel Özellikler ve Biyolojik Davranışlar
Hipparchia pisidice kelebekleri, uçuş dönemi olarak genellikle yaz aylarında, yani Haziran ve Ağustos arasında görülür. Yıl içinde tek nesil verirler.
- Yaşam Döngüsü: Tırtılları, Poaceae (Buğdaygiller) familyasından çeşitli ot türleriyle beslenir.
- Davranış: Uçuşları hızlı ve güçlüdür. Sık sık toprak veya kayalar üzerinde kanatlarını kapalı tutarak dinlenirler, bu sayede mükemmel kamufle olurlar.
3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi
- Ekolojik Rolü: Yaşadığı kurak ve yarı kurak ekosistemlerde tozlaşmaya katkıda bulunur. Aynı zamanda, endemik statüsü nedeniyle bu benzersiz ekosistemlerin sağlığı için önemli bir gösterge türü olarak kabul edilir.
4. Koruma Durumu ve Tehditleri
- Koruma Durumu: Hipparchia pisidice, yayılış alanı sınırlı ve belirli habitatlara bağımlı endemik bir tür olduğu için hassas veya tehlike altında olarak değerlendirilebilir. Bu statü, türün korunmasına yönelik acil önlemler alınması gerektiğini gösterir.
- Tehditler:
- Habitat Kaybı: Yüksek rakımlı otlak alanlarının tarıma dönüştürülmesi veya madencilik faaliyetleri, türün yaşam alanlarını daraltır.
- Aşırı Otlatma: Kontrolsüz aşırı otlatma, tırtılın besin bitkilerini yok edebilir.
- İklim Değişikliği: Yüksek rakımlı habitatların iklim değişikliğinden etkilenerek yok olması.
Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi
- Kaynaklar:
- Tolman, T., Lewington, R. (2008). Collins Butterfly Guide: The Most Complete Field Guide to the Butterflies of Britain and Europe.
- Kudrna, O., Fric, Z. F., & Hula, V. (2011). Butterflies of Europe: A Guide to the Species and Their Distribution.
- European Environment Agency.
- Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi.
