Hipparchia parisatis
Hipparchia parisatis, Nymphalidae familyasının Hipparchia cinsine ait, adını Pers mitolojisindeki bir figürden alan bir kelebek türüdür. Bu kelebek, Orta Doğu ve Batı Asya'nın dağlık bölgelerinde, özellikle kurak ve kayalık habitatlarda yaşamaya adapte olmuştur.
1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum
Hipparchia parisatis, orta büyüklükte bir kelebek olup, kanat açıklığı yaklaşık 45-55 mm civarındadır. Kanat üst yüzeyi, koyu kahverengi bir zemin üzerinde, ön kanatta belirgin siyah göz benekleri ve onları çevreleyen soluk, kirli beyaz veya açık kahverengi bir bant içerir. Bu türün en belirgin ayırt edici özelliği, kanat alt yüzeyindeki karmaşık, gri ve kahverengi tonlardaki mermer desenidir.
Taksonomik sınıflandırması şöyledir:
- Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
- Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
- Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
- Takım (Order):: Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
- Aile (Family):: Nymphalidae (Fırça ayaklı kelebekler)
- Cins (Genus):: Hipparchia
- Tür (Species):: Hipparchia parisatis (Kollar, 1850)
Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları
Bu tür, Türkiye'nin Güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgelerinden başlayarak İran, Irak ve Kafkasya'ya kadar geniş bir coğrafyada yayılış gösterir. Türkiye'de özellikle Tunceli, Hakkari ve civar illerde bulunur.
- Habitat Tercihi: Genellikle kuru, taşlık yamaçlar, seyrek otlaklar, bozkırlar ve ılıman iklimli dağlık bölgeleri tercih eder.
2. Fiziksel Özellikler ve Biyolojik Davranışlar
Hipparchia parisatis kelebekleri, uçuş dönemi olarak genellikle yaz aylarında, yani Haziran ve Ağustos arasında görülür. Yıl içinde tek nesil verirler.
- Yaşam Döngüsü: Tırtılları, Poaceae (Buğdaygiller) familyasından çeşitli ot türleriyle beslenir.
- Davranış: Uçuşları hızlı ve düzensizdir. Sık sık toprak veya kayalar üzerinde kanatlarını kapalı tutarak dinlenirler, bu sayede mükemmel kamufle olurlar.
3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi
- Ekolojik Rolü: Yaşadığı kurak ve yarı kurak ekosistemlerde tozlaşmaya katkıda bulunur. Aynı zamanda, yaşadığı habitatlara adapte olmuş bir tür olarak ekolojik dengenin korunmasında önemli bir rol oynar.
4. Koruma Durumu ve Tehditleri
- Koruma Durumu: Hipparchia parisatis, yayılış alanı geniş olsa da, habitatının hassas olması nedeniyle bazı yerel popülasyonlar tehdit altında olabilir. Küresel düzeyde asgari endişe (Least Concern) verisiyle listelenmektedir.
- Tehditler:
- Habitat Kaybı: Kurak otlak ve bozkır alanlarının tarıma dönüştürülmesi veya madencilik faaliyetleri, türün yaşam alanlarını daraltır.
- Aşırı Otlatma: Kontrolsüz aşırı otlatma, tırtılın besin bitkilerini yok edebilir.
Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi
- Kaynaklar:
- Tolman, T., Lewington, R. (2008). Collins Butterfly Guide: The Most Complete Field Guide to the Butterflies of Britain and Europe.
- Kudrna, O., Fric, Z. F., & Hula, V. (2011). Butterflies of Europe: A Guide to the Species and Their Distribution.
- European Environment Agency.
- Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi.
