Erebia iranica
Erebia iranica, Nymphalidae familyasının Erebia cinsine ait, koyu renkli ve halka benekli kanatlarıyla bilinen bir kelebek türüdür. Latince ismindeki "iranica" kelimesi, türün ilk kez tanımlandığı İran'a atıfta bulunur. Bu kelebek, özellikle yüksek rakımlı dağlık bölgelerin özel habitatlarında yaşar.
1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum
Erebia iranica, orta büyüklükte bir kelebek olup, kanat açıklığı yaklaşık 35-40 mm civarındadır. Kanat üst yüzeyi, koyu kahverengi bir zemin üzerinde belirsiz turuncu halkalar ve bu halkaların içinde yer alan küçük siyah benekler içerir. Kanat alt yüzeyi ise, gri-kahverengi zemin üzerinde daha belirgin halka desenleri ve göz benekleri taşır. Bu desenler, türün en belirgin ayırt edici özelliklerinden biridir.
Taksonomik sınıflandırması şöyledir:
- Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
- Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
- Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
- Takım (Order): Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
- Aile (Family): Nymphalidae (Fırça ayaklı kelebekler)
- Cins (Genus): Erebia
- Tür (Species): Erebia iranica (Grum-Grshimailo, 1895)
Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları
Bu tür, İran'ın dağlık bölgelerinden başlayarak Kafkasya ve Türkiye'nin doğusuna kadar uzanan bir coğrafyada yayılış gösterir. Türkiye'de özellikle Doğu Anadolu'daki yüksek dağlık bölgelerde bulunur.
- Habitat Tercihi: 2000-3000 metre arasındaki yüksek rakımlı alpin çayırları, kayalık yamaçları ve dağlık otlakları tercih eder.
2. Fiziksel Özellikler ve Biyolojik Davranışlar
Erebia iranica kelebekleri, uçuş dönemi olarak genellikle yaz aylarında, yani Temmuz ve Ağustos arasında görülür. Yıl içinde tek nesil verirler.
- Yaşam Döngüsü: Tırtılları, Poaceae (Buğdaygiller) familyasından çeşitli ot türleriyle beslenir.
- Davranış: Uçuşları alçak ve yavaştır. Genellikle rüzgarın az olduğu yerlerde, çiçekler üzerinde beslenirken görülebilirler.
3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi
- Ekolojik Rolü: Yüksek rakımlı ekosistemlerde, yaşadığı habitatlarda tozlaşmaya katkıda bulunur. Aynı zamanda, özel habitat gereksinimleri nedeniyle iklim değişikliği ve habitat bozulması gibi çevresel baskılara karşı hassas bir gösterge türü olarak önem taşır.
4. Koruma Durumu ve Tehditleri
- Koruma Durumu: Erebia iranica, yayılış alanı sınırlı ve belirli habitatlara bağımlı bir tür olduğu için yerel popülasyonları hassas olarak değerlendirilebilir. Küresel düzeyde asgari endişe (Least Concern) verisiyle listelenmektedir.
- Tehditler:
- Habitat Kaybı: Yüksek rakımlı otlak alanlarının tarıma dönüştürülmesi veya madencilik faaliyetleri, türün yaşam alanlarını daraltır.
- İklim Değişikliği: Yüksek rakımlı habitatların iklim değişikliğinden etkilenerek yok olması.
- Aşırı Otlatma: Kontrolsüz aşırı otlatma, tırtılın besin bitkilerini yok edebilir.
Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi
- Kaynaklar:
- Tolman, T., Lewington, R. (2008). Collins Butterfly Guide: The Most Complete Field Guide to the Butterflies of Britain and Europe.
- Kudrna, O., Fric, Z. F., & Hula, V. (2011). Butterflies of Europe: A Guide to the Species and Their Distribution.
- European Environment Agency.
- Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi.
Fotoğraf:(c) Bogdan V. Kryzhatyuk – bazı hakları saklıdır (CC BY-NC-SA)
