Catocala nupta
Catocala nupta – Gelincik Alt Kanatlı Güve
(Gece aktif, üstü gri ve kamuflajlı, altı kırmızı-siyah desenli iri bir güve türü)
Bilimsel Sınıflandırma
- Alem: Animalia (Hayvanlar)
- Şube: Arthropoda (Eklem Bacaklılar)
- Sınıf: Insecta (Böcekler)
- Takım: Lepidoptera (Kelebekler ve Güveler)
- Familya: Erebidae (Eski sınıflamada Noctuidae)
- Cins: Catocala
- Tür: Catocala nupta (Linnaeus, 1767)
Yayılış ve Habitat
- Doğal Yayılış: Avrupa, Orta Asya ve Batı Sibirya’ya kadar geniş bir coğrafyada
- Türkiye’deki Durumu: Türkiye genelinde yaygın olup özellikle Marmara, Karadeniz ve İç Anadolu bölgelerinde sık rastlanır
- Habitat:
- Orman kenarları
- Nehir ve dere boyları
- Kavak, söğüt, meşe gibi yaprak döken ağaçların bulunduğu alanlar
- Kırsal bahçeler ve parklar
Morfolojik Özellikler
- Kanat Açıklığı: 70–80 mm (büyük boylu bir güvedir)
- Üst Kanatlar:
- Gri-kahverengi, dalgalı çizgili
- Ağaç kabuğunu andıran mükemmel kamuflaj deseni
- Alt Kanatlar:
- Parlak kırmızı zemin üzerine siyah enine bantlar
- Tehlike anında bu kanatlar açılarak yırtıcılara karşı şaşırtıcı bir savunma yapılır
- Gövde: Gri, kalın yapılı
- Anten: İpliksi ve düz; erkeklerde biraz daha tüylü olabilir
- Ayırt Edici Özellik:
- Alt kanatlar açıldığında gelincik çiçeği gibi parlak kırmızı görünür
- Catocala electa gibi türlerle karışabilir, ancak siyah bant yapısıyla ayırt edilebilir
Yaşam Döngüsü
1. Yumurta
- Dişi birey yumurtalarını kavak ve söğüt gibi konak ağaçlarının kabuk çatlaklarına bırakır
- Yumurtalar kışı geçirir (diapoz)
2. Tırtıl (Larva)
- Baharda çıkan tırtıllar yapraklarla beslenir
- Gri-kahverengi, hareli ve kamuflajlı görünüm
- Gelişim süresi: 1–2 ay
3. Pupa
- Ağaç kabuğu, yaprak çöpü veya toprak altı gibi korunaklı yerlerde kozasız olarak pupalaşır
- Yaklaşık 2–4 hafta içinde erişkin birey ortaya çıkar
4. Ergin (Güve)
- Uçuş dönemi: Temmuz – Eylül
- Gece aktiftir
- Gün içinde ağaç gövdelerine yapışarak kamufle olur
- Gece ışığa güçlü şekilde çekilir
Beslenme
- Tırtıl:
- Özellikle Populus (kavak), Salix (söğüt) ve nadiren meşe, ıhlamur yapraklarıyla beslenir
- Ergin:
- Ağaç öz suyu, olgun meyve suları, şekerli sıvılar
- Nektar tüketimi sınırlıdır
Koruma ve Tehditler
- Koruma Durumu:
- IUCN listesinde değerlendirilmemiştir
- Türkiye’de yaygın ve tehdit altında değildir
- Tehditler:
- Ağaç kesimleri ve kavaklıkların yok edilmesi
- Pestisit kullanımı
- Işık kirliliği (doğal döngüsünü etkileyebilir)
Gözlem Notları
- En iyi gözlem zamanı: Temmuz–Eylül arası, gece lambaları çevresinde
- Gündüz yakından incelenirse alt kanatlarını açıp aniden kapatarak yırtıcıyı şaşırtabilir
- Kamuflajı nedeniyle ağaç kabuğu üzerinde ayırt edilmesi zordur
Bilimsel Not
- Catocala nupta, renkli alt kanatlı güvelerin klasik bir örneğidir
- Savunma mekanizması (aposematizm) ve gece davranışı, etoloji (hayvan davranışı) çalışmalarında sıkça incelenmiştir
- Aynı zamanda doğal ortam gözlemcileri ve fotoğrafçılar için estetik değeri yüksek bir türdür