Bradyrrhoa gilveolella
Bradyrrhoa gilveolella
Pyralidae (Hortumlu Güveler veya İpliksi Ayaklı Güveler) familyasının Phycitinae alt familyasına ait olan Bradyrrhoa gilveolella, genellikle kuru ve açık alanlarda yaşayan, orta büyüklükte bir güve türüdür. Bu tür, özellikle Batı Asya ve Avrupa'da yayılış gösterir ve Chondrilla juncea (İskelet Otu veya Pırazvan) gibi bitkilerle olan ilişkisiyle bilinir.
1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum
Bradyrrhoa gilveolella, yaklaşık 25-30 mm kanat açıklığına sahip, nispeten küçük bir güvedir. Ön kanatları genellikle soluk sarımsı-kahverengi veya gri-kahverengi tonlarında olup, üzerinde belirsiz veya hafifçe belirgin koyu çizgiler ve lekeler bulunabilir. Kanat damarları bazen daha koyu renkte olabilir. Arka kanatları ise genellikle daha açık renkli, grimsi veya beyazımsıdır. Vücutları silindirik ve tüylüdür.
Taksonomik sınıflandırması şöyledir:
- Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
- Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
- Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
- Takım (Order): Lepidoptera (Kelebekler ve Güveler)
- Aile (Family): Pyralidae (Hortumlu Güveler)
- Alt Aile (Subfamily): Phycitinae
- Cins (Genus): Bradyrrhoa
- Tür (Species): Bradyrrhoa gilveolella (Treitschke, 1833)
Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları
Bradyrrhoa gilveolella, Palearktik biyocoğrafik bölgede, Avrupa'nın güney ve doğu kısımlarından (Yunanistan, Sicilya, Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Bulgaristan, Romanya, Güney Rusya) Asya'ya (Kazakistan, Ukrayna ve güneyde Orta İran) kadar geniş bir yayılıma sahiptir. Ayrıca Kuzey Amerika'da, özellikle Rush Skeletonweed (Chondrilla juncea)'in biyolojik mücadelesi amacıyla bazı bölgelere (örneğin ABD'nin batı eyaletleri) bilerek tanıtılmıştır.
- Türkiye'deki Dağılımı: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin bildirdiğine göre, Bradyrrhoa gilveolella Türkiye'de de yayılış gösteren bir türdür. Özellikle Türkiye'nin iç ve doğu bölgeleri ile Akdeniz kıyı şeridinin bazı kısımlarından kayıtları mevcuttur.
- Habitat Tercihi: Bu güve, özellikle larvalarının beslendiği Chondrilla juncea (İskelet Otu) bitkisinin bulunduğu kurak, güneşli, kumlu veya çakıllı bozkır, otlak ve açık alanları tercih eder. İyi drene edilmiş, hafif kumlu veya çakıllı topraklara iyi adapte olmuştur.
2. Yaşam Döngüsü ve Davranışsal Özellikler
Bradyrrhoa gilveolella'nın yaşam döngüsü, yumurta, larva (tırtıl), pupa ve ergin (güve) evrelerinden oluşan tam metamorfoz (holometabol) bir yapıya sahiptir. Tür genellikle yılda tek döl verir.
- Larva (Tırtıl): Larvaları, esas olarak Chondrilla juncea (İskelet Otu) bitkisinin kökleriyle beslenirler. Bu beslenme alışkanlığı, onları bu istilacı otun doğal bir düşmanı haline getirir ve biyolojik mücadele ajanı olarak kullanılmasının temelini oluşturur. Larvalar, bitkinin köklerinde beslenme tünelleri açarak zarar verirler. Kışlamayı genellikle toprak altında larva evresinde yaparlar.
- Pupa: Gelişimini tamamlayan larvalar, toprak içinde veya bitki kalıntılarının arasında ipeksi bir koza örerek pupa evresine geçerler.
- Uçuş Zamanı (Ergin Güve): Ergin güveler genellikle yaz aylarında (Temmuz ve Ağustos) gözlemlenirler.
- Davranış: Ergin güveler genellikle geceleri aktiftir ve ışık kaynaklarına çekilebilirler. Gündüzleri ise bitki örtüsü arasında dinlenirler.
Zehir Durumu, Alerji Durumu ve Tedavi Prosedürleri
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin belirttiğine göre:
- Zehir Durumu: Bradyrrhoa gilveolella zehirli değildir. Hem ergin güveler hem de tırtılları insanlar için herhangi bir toksik madde içermez. Doğrudan zehirlenme riski taşımazlar.
- Alerji Durumu: Bu güve türünün veya tırtıllarının insanlarda bilinen ciddi alerjik reaksiyonlara neden olduğuna dair yaygın bir kayıt bulunmamaktadır. Tırtılları yakıcı tüylere sahip değildir ve cilt tahrişine neden oldukları gözlemlenmemiştir.
- Tedavi Prosedürleri: Bradyrrhoa gilveolella ile temas sonrası herhangi bir özel tedavi prosedürü genellikle gerekmez. Tıbbi müdahale gerektirmez.
3. Ekolojik Rolü ve Koruma Durumu
Bradyrrhoa gilveolella, ekosistemde özellikle bitki-böcek ilişkileri açısından önemli bir rol oynar.
- Ekolojik Rolü: Larvaları, özellikle Chondrilla juncea gibi bitkilerin kökleriyle beslenerek, bu bitkilerin popülasyon kontrolünde doğal bir faktör görevi görürler. Bu özelliği nedeniyle, Chondrilla juncea'nın istilacı bir tür olduğu Kuzey Amerika gibi bölgelerde biyolojik mücadele ajanı olarak kullanılmaktadır. İskelet otunun aşırı büyümesini engelleyerek yerel bitki türlerinin korunmasına yardımcı olabilir. Ergin güveler ise besin zincirinde kuşlar ve yarasalar gibi böcekçil hayvanlar için besin kaynağıdırlar. Bilinen bir tarımsal zararlı değildir; aksine, istilacı bir yabancı otun kontrolünde faydalı olabilir.
- Koruma Durumu: Küresel ölçekte, Bradyrrhoa gilveolella için IUCN Kırmızı Listesi'nde doğrudan bir değerlendirme bulunmamaktadır. Geniş bir coğrafi alana yayılmış ve bazı bölgelerde biyolojik mücadele ajanı olarak kullanılması nedeniyle popülasyonlarının genellikle stabil olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle genellikle tehdit altında olmayan bir tür olarak kabul edilir.
- Potansiyel Tehditler: Tür için genel bir tehdit bulunmamaktadır. Ancak, konukçu bitkisi olan Chondrilla juncea'nın popülasyonundaki büyük değişiklikler (örneğin aşırı otlatma veya habitat tahribatı nedeniyle azalması) türün yerel popülasyonlarını etkileyebilir.
Kaynaklar
- Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
- Wikipedia – Bradyrrhoa gilveolella: Tür hakkında genel ve taksonomik bilgiler.
- https://en.wikipedia.org/wiki/Bradyrrhoa_gilveolella
- NatureServe Explorer – Bradyrrhoa gilveolella: Türün koruma durumu ve ekolojisi hakkında bilgiler, özellikle biyolojik mücadele ajanı olarak kullanımı bağlamında.
- https://explorer.natureserve.org/servlet/NatureServe?searchName=Bradyrrhoa%20gilveolella
- CAB International – Preliminary survey of Chondrilla juncea L. (Asteraceae) and its natural enemies in Bulgaria: Bradyrrhoa gilveolella'nın biyolojik kontrol potansiyeli ve habitatı hakkında bilgi içeren bilimsel çalışma.
- https://www.cabidigitallibrary.org/doi/pdf/10.5555/20083075311
- ResearchGate – Field studies of the biology of the moth Bradyrrhoa gilveolella (Treitschke) (Lepidoptera: Pyralidae) as a potential biocontrol agent for Chondrilla juncea: Türün biyolojisi ve biyolojik mücadeledeki rolü üzerine araştırmalar.
- https://www.invasive.org/proceedings/pdfs/12_568-572.pdf