Bibionidae

Bibionidae – Bahar Sinekleri / Mart Sinekleri (March Flies)

(Küt vücutlu, yavaş uçan, bazı dönemlerde kitlesel olarak ortaya çıkan ve genellikle erken ilkbaharda gözlenen Diptera familyasıdır.)

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia
• Şube: Arthropoda
• Sınıf: Insecta
• Takım: Diptera (Çift kanatlılar)
• Alt Takım: Nematocera
• Familya: Bibionidae Latreille, 1802

Morfolojik Özellikler

ÖzellikAçıklamaBoyut4–10 mm arasıVücutYoğun tüylü, küt ve sağlam yapılıAntenlerKısa, genellikle başın alt kısmından çıkarGözlerErkeklerde büyük ve birleşik (holoptik), dişilerde ayrık (dichoptik)KanatlarŞeffaf veya hafif dumanlı; dinlenme hâlinde açık tutulurRenkGenellikle siyah, bazen kırmızımsı–kahverengi

Habitat ve Yaşam Alanı

• Habitat: Otlaklar, çayırlar, tarım alanları, orman kenarları
• Yayılım: Kuzey Yarımküre'de yaygındır, özellikle ılıman bölgelerde yoğun
• Türkiye: Bibio hortulanus, Bibio marci, Dilophus febrilis gibi türler yaygındır

Beslenme

Yaşam EvresiBeslenme TürüLarvalarÇürümüş organik madde, ölü yapraklar, mantar miselleri (saprotrof)ErginlerÇoğu tür çiçek nektarı ve polenle beslenir; bazı türler hiç beslenmez (kısa ömürlü)

Yaşam Döngüsü

1. Yumurta: Toprağa bırakılır
2. Larva: Toprak içinde gelişir, organik maddeyle beslenir
3. Pupa: Toprakta gerçekleşir
4. Ergin: İlkbaharda topluca çıkar, 1–2 hafta yaşar, çiftleşir ve ölür

Çok sayıda tür senkronize (eş zamanlı) erginleşir; bu, bahar aylarında ani sinek patlamalarına neden olur

İnsana ve Tarıma Etki

Etki TürüAçıklamaİnsana doğrudan zararYok – ısırmaz, sokmazBitkilere zararLarvalar nadiren fide köklerinde zarara neden olabilirTozlaşma katkısıErgin bireyler polen taşıyıcısı olarak önemlidirAlerji riskiNadir – çok sayıda ölü sinek birikirse solunum hassasiyetine yol açabilir

Halkın Merak Ettiği – İlginç Bilgiler

“Bahar sineği” neden topluca çıkar?

Çiftleşme için senkronize olarak çıkarlar. Erkekler, çayır veya yol kenarlarında "sinek bulutları" oluşturur.

Sanki gözleri tüm başı kaplıyor gibi?

Doğru. Erkeklerde birleşik gözler başın çoğunu kaplar; bu, uçarken dişi aramak için evrimleşmiştir.

Bunlar neden yavaş uçar?

Vücutları ağırdır ve kanat açıklıkları küçüktür. Uçuşları kontrollü ama yavaştır, bu da kolay fark edilmelerini sağlar.

Neden bazen milyonlarcası bir anda çıkar?

Bu, hem çiftleşme şansını artırır hem de avcıların dikkatini dağıtarak bireylerin hayatta kalma şansını artırır (predatör doygunluğu).

Türkiye’de Görülen Önemli Türler

TürÖzellikBibio hortulanusEn yaygın türlerden; çiftleşme döneminde çok sayıda görülürBibio marci“Aziz Mark Sineği” – 25 Nisan civarında topluca çıkarDilophus febrilisKoyu siyah renkli; çayırlarda yoğunBibio johannisErken baharda çıkar; nemli ormanaltı bölgelerde

Latince Etimoloji

• Bibionidae: Bibio cinsinden gelir; Latince "içen" veya "çiçek özü emici" anlamına gelebilir
• Bibio marci, adını 25 Nisan'da (Aziz Mark Günü) çıkmasından alır

Kaynakça

• Skartveit, J. (2009). Revision of European Bibionidae.
• Marshall, S.A. (2012). Flies: The Natural History and Diversity of Diptera
• Cigliano, M.M. et al. (2024). Diptera Species File Online
• Ünal, M. (2010). Türkiye Diptera Faunası Üzerine Notlar
• Rozkošný, R. (1987). Bibionidae of Central Europe. Folia Facultatis Scientiarum Naturalium Universitatis Purkynianae