Darevskia derjugini

Darevskia derjugini (Nikolsky, 1898)

Yaygın Adı: Derjugin’in Kertenkelesi

Tür Adı Anlamı: derjugini – Bu ad, Rus zoolog Konstantin M. Derjugin'e ithafen verilmiştir.

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Animalia

Şube: Chordata

Sınıf: Reptilia

Takım: Squamata

Aile: Lacertidae

Cins: Darevskia

Tür: Darevskia derjugini

Morfolojik Özellikler

Boy: 14–20 cm (kuyruk dahil)

Vücut: Zarif yapılı, çevik; erkekler genellikle dişilerden daha renklidir

Renk: Sırtı gri-kahverengi veya zeytin yeşili tonlarında, yan taraflarda koyu benekler ve çizgiler

Karın altı: Erkeklerde genellikle turuncu-sarıya çalan, dişilerde beyaz veya soluk sarı

Kuyruk: Gövdeye oranla daha uzun ve esnektir

Yayılım ve Habitat

Doğal Habitat: Orman açıklıkları, taşlık ve kayalık alanlar, nemli dağ yamaçları

Türkiye Yayılımı: Artvin, Rize, Trabzon, Giresun ve Ardahan gibi Karadeniz'in doğu kesimi

Dünya Yayılımı: Gürcistan, Rusya (Kafkaslar), Azerbaycan

Rakım Aralığı: 400–2200 m

Aktiflik: Gündüz aktif (diurnal), nemli ve serin ortamları tercih eder

Davranış ve Ekoloji

Beslenme: Küçük böcekler, larvalar, örümcekler

Güneşlenme: Sabah ve öğle saatlerinde taş üstlerinde pasif güneşlenme gözlenebilir

Saklanma: Taş altı, yaprak örtüsü, kayalık çatlaklar

Savunma: Kuyruk bırakma (ototomi), hızlı saklanma

Yırtıcılar: Kuşlar, yılanlar, küçük etçil memeliler

Üreme Bilgileri

Üreme Dönemi: Mayıs – Temmuz

Yumurta Sayısı: 2–6 yumurta

Yumurtlama: Korunaklı taş altı alanlara

Kuluçka Süresi: 40–50 gün

Yavrular: Tamamen bağımsız olarak doğar, hızlı büyürler

Ekolojik Rol

• Nemli ormanlık ve dağlık habitatlarda böcek popülasyonlarını denetler
• Kafkas ve Karadeniz kuşağındaki birçok yırtıcı tür için av konumundadır
• Orman açıklıklarında biyolojik çeşitliliği artıran türlerden biridir

İnsana Zararlılık Durumu

Zehir: Yok

Isırma: Savunma amaçlı nadir, zararsız

Hastalık Riski: Taşıyıcı değildir

İnsan Etkileşimi: Sessiz, ürkek bir türdür; tehdit oluşturmaz

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

1. “Ormanda karşına çıkarsa kaybolursun”
2. Gerçek: Bu tür nemli orman açıklıklarında sık görülür; doğayla ilgilidir, batıl inançlarla değil.
3. “Yeşil kertenkeleler zehirlidir”
4. Gerçek: Renk ile zehirlilik arasında bağlantı yoktur. Bu tür tamamen zararsızdır.
5. “Saklandığı taşın altını kaldırırsan uğursuzluk gelir”
6. Gerçek: Bilimsel karşılığı olmayan gelenektir; türün taş altı yaşantısı doğal davranışıdır.
7. “Bu tür, sihirli dağ kertenkelesidir”
8. Gerçek: Karadeniz bölgesinde mistik anlatımlara konu olsa da biyolojik açıdan tipik bir dağ kertenkelesidir.
9. “Kuyruğu bir yılan gibi kıvrılırsa tehlikelidir”
10. Gerçek: Kuyruk hareketi dikkat dağıtmak içindir, zehirli değildir.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:

1. Baran, İ. & Atatür, M. (1998). Türkiye Herpetofaunası

Sindaco, R. & Jeremčenko, V. (2008). The Reptiles of the Western Palearctic

Disi, A. M. et al. (2001). Amphibians and Reptiles of the Middle East

Reptile Database – www.reptile-database.org

Tuniyev, B. et al. (2015). Distribution and Conservation of Darevskia in Caucasus