Apogonichthyoides pharaonis
Apogonichthyoides pharaonis, kardinal balıkları (Apogonidae) ailesine ait, Batı Hint Okyanusu kökenli bir türdür. Adı, ilk kez Süveyş'te (Mısır) tanımlanmış olmasına atfen verilmiştir ve Akdeniz'e göç eden en eski ve en yaygın Lesepsiyen türlerinden biridir.
I. Taksonomik Sınıflandırma ve İsimlendirme
SeviyeBilimsel AdıAçıklama / NotAile (Family)ApogonidaeKardinal BalıklarıCins (Genus)ApogonichthyoidesTür (Species)A. pharaonisTanımlayan(Bellotti, 1874)İtalyan iktiyolog Cristoforo Bellotti tarafından tanımlanmıştır.Latince Anlamı/Etimolojipharaonis, "Firavun'a ait" anlamına gelir. Türün tip yeri olan Süveyş (Mısır) ile ilişkilidir.Türkçe AdıFiravun Kardinal Balığı
II. Morfolojik ve Biyolojik Özellikler
- Boyut: Maksimum 9.5 cm Total Boy (TL) ve 20 gram ağırlığa ulaşır.
- Ayırt Edici Özellik: Gövdesi üzerinde, genellikle üç dikey koyu bar (çizgi) bulunur. En karakteristik özelliği, ilk koyu barın içinde, sarı bir halka ile çevrili belirgin bir siyah "göz lekesinin" (okselus) bulunmasıdır. Pelvik yüzgeçlerin ön kenarı ise genellikle beyazdır.
- Habitat Tercihi: Demersal (deniz tabanına yakın) bir türdür. Sığ kıyı sularında ve açık deniz resiflerinde, deniz çayırları arasında veya küçük mağaralarda bulunur. Genellikle 0 ila 2 metre gibi oldukça sığ sularda kaydedilmiştir, ancak daha derin resiflerde de yaşar.
- Davranış: Noktürnal (gece aktif) bir türdür.
- Üreme: Ağızda kuluçka yöntemiyle ürer; erkek, yavrular serbest yüzmeye başlayana kadar yumurtaları ağzında kuluçka eder.
- Korunma Durumu (IUCN Red List): Asgari Endişe (Least Concern - LC) kategorisindedir (2021 değerlendirmesi).
III. Dağılım ve Akdeniz'deki Durumu
- Doğal Dağılım: Batı Hint Okyanusu: Mısır (Süveyş) kıyılarından Güney Afrika'ya ve doğuda Pakistan'a kadar yayılmıştır.
- Akdeniz'e Göç: Lesepsiyen türler arasında yer alır. Süveyş Kanalı üzerinden Akdeniz'e göç etmiş ve 1947 gibi erken bir tarihte kaydedilmiştir (ilk başta yanlış tanımlanmıştır). Günümüzde İsrail'in güney kıyılarından Türkiye ve Kıbrıs dahil olmak üzere Levanten Denizi'ne kadar yaygınlaşmıştır. Türkiye'deki Deniz Koruma Alanlarında (Örn: Datça-Bozburun) dahi rapor edilmiştir.
IV. Yanlış ve Doğru Bilinen Mitolojik/Kültürel Bilgiler
Bu başlık altındaki bilgiler, Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi referansı ile sunulmuştur:
- YANLIŞ: Firavun Kardinal Balığı'nın adı, türün Mısırlılar tarafından kutsal sayılmasıyla ilgilidir.
- GERÇEKLİK: Hayır. "Pharaonis" (Firavun'a ait) ismi, Bellotti'nin türü ilk kez Süveyş Kanalı yakınlarında, yani Mısır'ın tarihi bölgesinde kaydetmesinden kaynaklanan coğrafi bir adlandırmadır. Antik Mısır'ın mitolojisi veya folklorunda bu küçük balığa özel bir atıf bulunmamaktadır.
- DOĞRU: Akdeniz'e ilk göç eden kardinal balığı türü Apogonichthyoides pharaonis'tir.
- GERÇEKLİK: Bu tür, Apogonidae ailesinde Akdeniz'de ilk kaydedilen Lesepsiyen türlerden biridir (1947 civarı). Bu durum, türün adaptasyon yeteneğinin yüksek olduğunu ve Kanal'ın açılmasından hemen sonra bölgeye yerleşmeye başladığını göstermektedir. Yerli Apogon imberbis türü ile aynı nişi paylaşarak rekabet etmektedir.
Kaynakların Geniş Kapsamlı Derlemesi
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
Kullanılan Harici Kaynaklar
- FishBase & IUCN Red List: Apogonichthyoides pharaonis (Bellotti, 1874) (Taksonomi, Ekoloji ve LC durumu verileri).
- IUCN MedMIS: Türün Akdeniz'deki yayılımı ve Türkiye'deki (Datça-Bozburun) kayıtlarına dair veriler.
- CIESM Atlas of Exotic Fishes: Lesepsiyen göçmen statüsü, ilk kayıt ve taksonomik karmaşa notları.
- Bellotti, 1874 Orijinal Tanımı: Türün adlandırılmasına temel teşkil eden kaynak.
