Amaurobiidae

Harika bir örümcek familyası daha! Amaurobiidae familyası, "Kribellat Ağ Örümcekleri" veya "Ağ Örümcekleri" olarak da bilinen, genellikle karanlık ve gizli yerlerde yaşayan, özel ağ yapılarına sahip örümcekleri içerir. Bu familya, dünya genelinde, özellikle ılıman bölgelerde 300'den fazla türle temsil edilir.

Amaurobiidae Familyası: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Amaurobiidae familyası için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. İngilizcede "Hackled-mesh Weavers" veya "Lace-web Spiders" gibi adlarla anılırlar. Türkçe literatürde genellikle bilimsel adıyla veya "Ağ Örümcekleri" gibi genel bir tanımla yer alırlar.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Amaurobiidae familyasının bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
Familya (Family): Amaurobiidae Thorell, 1870

Bu familya içinde birçok cins ve tür bulunmaktadır. Bazı bilinen cinsler şunlardır: Amaurobius, Callobius, Eurocoelotes, Pimus, Rubrius. Özellikle Amaurobius cinsi, familyanın tipik özelliklerini taşır ve sıkça rastlanan türleri barındırır (örneğin Amaurobius ferox, Amaurobius similis).

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Amaurobiidae familyası, dünya genelinde, özellikle ılıman iklim bölgelerinde yayılış gösterir. Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya'da sıkça bulunurlar.

Türkiye'de bu familyaya ait birçok türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır. Türkiye örümcek faunası listelerinde Amaurobiidae familyasına ait çeşitli cins ve türler yer almaktadır. Örneğin, Amaurobius erberi, Amaurobius fenestralis, Amaurobius ferox ve Amaurobius pallidus gibi türler Türkiye'de bulunmaktadır. Ülkemizin farklı coğrafi bölgelerinde, özellikle ormanlık alanlarda, kayalıklarda, eski yapıların duvarlarında ve yerleşim yerlerinin çevresinde bu familyaya ait örümceklerle karşılaşmak mümkündür.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Amaurobiidae familyasına ait örümcekler genellikle orta ila büyük boyutludur. Vücut uzunlukları türe göre değişmekle birlikte, 7 ila 16 mm arasında olabilir. Dişiler genellikle erkeklerden daha iridir. Örneğin, Amaurobius ferox türünde erkekler 8-10 mm, dişiler ise 11-16 mm boyutlarındadır.
Renk: Genellikle koyu renklerde (koyu kahverengi, siyahımsı) ve sağlam yapılıdırlar. Vücutları genellikle yoğun tüylerle kaplıdır.
Karapaks (Ön Gövde): Armut şeklinde olabilir ve genellikle koyu renktedir, baş kısmı hafifçe yükselmiş olabilir.
Opisthosoma (Karın): Genellikle koyu renkli, üzerinde belirgin olmayan desenler veya lekeler bulunabilir.
Bacaklar: Sağlam yapılı ve koyu renklidir.
Ayırt Edici Özellikler:Kribellum ve Kalkistrum: Bu familyanın en belirgin özelliklerinden biri, kribellum (özel bir ipek salgı organı) ve arka bacaklarında bulunan kalamistrum (tarak benzeri bir yapı) adı verilen özel yapılara sahip olmalarıdır. Bu yapılar sayesinde, avı tuzağa düşürmek için "yünlü" veya "pamuksu" bir görünüme sahip, yapışkan olmayan, pürüzlü (cribellate) ipek üretirler. Bu ipek, avın hareketlerini kısıtlayarak yakalanmasını sağlar.
Gözler: Genellikle sekiz gözleri vardır ve bu gözler iki sıra halinde düzenlenmiştir.
Vücut Yapısı: Genellikle bodur, kompakt ve uzun bacaklara sahiptirler.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Amaurobiidae familyası örümcekleri, özellikle ağ yapılarıyla diğer örümceklerden ayrılırlar. Kribellumları sayesinde ürettikleri, dağınık ve yapışkan olmayan bu ağlar, avlarını tuzağa düşürmede oldukça etkilidir. Çoğunlukla gece aktif olmaları ve gizli yaşam alanlarını tercih etmeleri, onları evrimsel olarak başarılı kılmıştır. Ekosistemdeki küçük böcek popülasyonlarının kontrolünde önemli bir rol oynarlar ve genellikle insanlara karşı çekingen bir doğaya sahiptirler."

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yuva ve Ağ Yapısı: Amaurobiidae üyeleri genellikle düzensiz, tünel veya huni şeklinde bir geri çekilme alanına sahip, dantel görünümlü (lace-like) ağlar örerler. Bu ağlar genellikle duvar çatlaklarında, kaya yarıklarında, ağaç kabuklarının altında, kütüklerde, taşların altında veya insan yapımı yapıların (bodrumlar, kilerler, duvarlar) girişlerinde bulunur. Ağ genellikle geri çekilme alanının etrafına yayılır.
Habitat Tercihi: Ormanlar, otlaklar, çalılıklar, sulak alanlar ve insan yerleşim yerlerinin çevresi dahil olmak üzere çeşitli habitatlarda bulunabilirler. Genellikle sessiz, korunaklı alanları tercih ederler.
Yaşam Tarzı: Bu örümcekler ağırlıklı olarak noktürnal (gece aktif) avcılardır. Gündüzleri ağlarının içindeki sığınaklarında saklanır ve geceleri avlanmak için ortaya çıkarlar. Tuzak kurarak avlanırlar, yani ağlarına takılan avları yakalarlar.

Beslenme ve Üreme

Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, ağlarına takılan küçük eklembacaklılar (böcekler, diğer örümcekler vb.) ve larvalardır.
Üreme: Dişiler yumurtalarını tübüler ağlarının içine bırakır ve yumurtalar çatlayana kadar onları korurlar. Amaurobiidae'nin yaşam döngüsü tipik bir örümcek yaşam döngüsünü içerir: yumurta, larva (genellikle yumurta kesesi içinde), nimf ve yetişkin evreleri. Bazı türler birkaç yıl yaşayabilir.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Amaurobiidae familyasına ait örümcekler de zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Amaurobiidae familyasının türlerinin çoğu insanlar için tıbbi açıdan önemsiz kabul edilir. Genellikle insanlara karşı agresif değillerdir ve savunma amaçlı ısırsalar bile, zehirleri genellikle ciddi bir etkiye neden olmaz.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Amaurobiidae familyasındaki örümcekler, zehirli olmalarına rağmen insanlar için bir tehdit oluşturmazlar. Zehirleri, küçük avlarını etkisiz hale getirmeye yöneliktir ve insanlarda genellikle lokal ve hafif semptomlara yol açar. Agresif değillerdir ve insanları ısırmaları çok nadirdir, sadece kendilerini tehdit altında hissettiklerinde ısırabilirler. Ekosistemdeki faydalı avcılardır."
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda (ki bu nadirdir), semptomlar genellikle hafiftir:
Isırık bölgesinde hafif ağrı, kaşıntı veya batma hissi.
Küçük bir kızarıklık veya şişlik.
Bu semptomlar genellikle kısa sürede kendiliğinden geçer ve tıbbi müdahale gerektirmez.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
Soğuk Uygulayın: Rahatsızlığı azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulanabilir.
Tıbbi Yardım: Semptomlar beklenenden farklı veya şiddetli olursa (örneğin alerjik reaksiyon) bir sağlık profesyoneline başvurulabilir.

Türkiye'deki Amaurobiidae Kayıtları

Amaurobiidae familyası, Türkiye'de çeşitli coğrafi bölgelerde kaydedilmiştir. Özellikle Amaurobius cinsi Türkiye'de iyi temsil edilmektedir. Kadir Boğaç Kunt gibi bilim insanları Türkiye mağara örümcek faunası üzerine yaptıkları çalışmalarda bu familyaya ait türlerin varlığını belgelemişlerdir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
araneae - Spiders of Europe: Avrupa örümcekleri hakkında detaylı bilgi ve dağılım haritaları.
Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/ (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
Global Biodiversity Information Facility (GBIF): Biyoçeşitlilik verileri ve gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/5169120 (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
Türkiye Yaban Hayatı - Amaurobiidae: Türkiye'deki Amaurobiidae familyası ve bazı türleri hakkında bilgiler.
Kaynağa Erişim: https://turkiyeyabanhayati.org/species/detail/amaurobiidae (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
"The checklist of the spiders of Turkey" - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
"Funnel weavers, Amaurobiidae" - Ed Nieuw Spider Site: Amaurobiidae familyasının genel özellikleri ve habitat bilgileri.
Kaynağa Erişim: https://ednieuw.home.xs4all.nl/Spiders/Amaurobiidae/Amaurobiidae.htm (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
Fotoğraf:Fritz Geller-Grimm