Amanita caesarea

Amanita caesarea – Sezar Mantarı

(İngilizce: Caesar’s Mushroom, Almanca: Kaiserling, Fransızca: Amanite des Césars)

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Fungi
• Şube: Basidiomycota
• Sınıf: Agaricomycetes
• Takım: Agaricales
• Familya: Amanitaceae
• Cins: Amanita
• Tür: Amanita caesarea (Scop.) Pers., 1801

Doğal Dağılım ve Habitat

• Yayılış Alanı: Güney Avrupa, Akdeniz havzası, Kuzey Afrika
• Türkiye:
• Ege, Akdeniz, Marmara ve Batı Karadeniz bölgelerinde görülür
• Habitat:
• Genellikle meşe (Quercus) ve kestane (Castanea) ormanlarında
• Kireçli topraklı, açık ormanlık alanlar
• Mikorizal (özellikle sert yapraklı ağaçlarla simbiyotik)

Makroskobik Özellikler

BölümTanımŞapka8–18 cm çapında, gençken yumurta biçimli, sonra düzleşir. Canlı turuncu-kırmızı. Yüzeyi pürüzsüz ve yapışkandır.LamellerSerbest, sık, saf sarı renkteSap (Stipe)8–15 cm uzun, 2–4 cm kalınlıkta; silindirik; altın sarısı, yüzeyi lifliVolvaTaban kısmında beyaz, kalın ve belirgin kese biçimli volvaHalka (Annulus)Sarı, asılı, kalıcı yüzükEtKalın, sarı, hoş kokulu, kesitte renk değiştirmez

Mikroskobik Özellikler

• Sporlar: Oval–eliptik, amiloid değil, 9–12 × 6–8 µm
• Basidium: 4 sporlu
• Spor izi: Beyaz
• Hif yapısı: Tramadaki hücreler incedir, keletinli yapılar azdır

Yenilebilirlik ve Lezzet

• Yüksek derecede yenilebilir, gastronomik değeri çok yüksektir
• Roma döneminden bu yana “Kralların mantarı” olarak bilinmektedir
• Çiğ yenmesi önerilmez, ancak pişirildiğinde yoğun aromatik ve fındıksı lezzet sunar
• İtalya ve İspanya’da kültürel olarak çok değerlidir

Zehirlilik Durumu

• Zehirli değildir, ancak dikkat:
• Amanita muscaria (uçucu mantar) ve Amanita phalloides (ölüm şapkası) gibi ölümcül türlerle karıştırılma riski vardır
• Özellikle genç bireyler (volva içindeki yumurta formu) zehirli türlerle ayırt edilmelidir

İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale (Yanlış Tür Tüketimi Halinde)

• Eğer Amanita türünden emin olunamıyorsa:
• Tüketim kesinlikle önerilmez
• Zehirlenme belirtileri (bulantı, ishal, baş dönmesi) görülürse:
• Derhal tıbbi yardım alınmalı
• Mide yıkaması, aktif kömür ve destekleyici tedavi uygulanır
• Gerçek Amanita caesarea tüketiminde sorun oluşmaz

İnsana Zararlılık Durumu

• Doğrudan zarar vermez, ancak tecrübesiz toplayıcılar için ölümcül karışıklık riski vardır
• Doğadan toplanacaksa mutlaka uzman eşliğinde yapılmalıdır

Latince Adının Etimolojisi

• Amanita: Antik Yunanca "amanitai" → mantar
• caesarea: “Sezar’a ait” anlamında → Roma imparatorları tarafından yenilen değerli tür

Tıbbi ve Biyolojik Araştırmalar

• Antioksidan bileşikler içerdiği belirlenmiştir
• β-glukan gibi immün sistem destekleyici polisakkaritler açısından zengindir
• Pişirilmiş formda sindirimi kolay, besleyici ve protein açısından değerlidir
• Mantar biyokimyasında referans tür olarak kullanılır (Amanita cinsinde)

Kaynakça

1. Pegler, D.N. (1997). The Edible Mushrooms of Europe.
2. Boa, E. (2004). Wild Edible Fungi: A Global Overview of Their Use and Importance to People. FAO
3. Eren, M. & Solak, M.H. (2000). Türkiye Makrofungusları.
4. European Mycological Association Database
5. Michelot, D. & Melendez-Howell, L.M. (2003). Amanita caesarea and similar species: toxicological risk and culinary value.
6. Kirk, P.M. et al. (2008). Dictionary of the Fungi, CABI
7. Siller, H. et al. (2011). “Nutritional content of Caesar’s mushroom and comparison with other Amanita spp.”