Agroeca inopina

Harika bir örümcek türü daha! Agroeca inopina, Liocranidae familyasına ("Liocranid Kese Örümcekleri") ait, Palearktik bölgede (Avrupa, Kafkasya, Rusya, Orta Asya) yayılış gösteren küçük-orta boyutlu bir örümcek türüdür. Bu familyanın üyeleri genellikle yer seviyesinde, bitki döküntüleri arasında veya taşların altında kese şeklinde ipek yuvalar yaparak yaşarlar ve geceleri avlanırlar.

Agroeca inopina: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Agroeca inopina için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Bilimsel adıyla anılması daha yaygındır. "Agroeca" cinsi, Westring tarafından 1861'de tanımlanmıştır. "Inopina" epiteti, Latince'de "beklenmedik" veya "beklenmedik şekilde bulunan" anlamına gelir.

Agroeca inopina, Liocranidae familyasına ait küçük-orta boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. İlk kez 1901 yılında K. F. Mikhailov tarafından tanımlanmıştır (bazı kaynaklarda O. Pickard-Cambridge, 1873 veya Simon, 1878 olarak geçse de, güncel katalogda Mikhailov, 1901 referans alınmıştır).

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Agroeca inopina'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
• Familya (Family): Liocranidae Simon, 1897 (Liocranid Kese Örümcekleri)
• Cins (Genus): Agroeca Westring, 1861
• Tür (Species): Agroeca inopina O. Pickard-Cambridge, 1873 (WSC'de Mikhailov, 1901 olarak da geçebilir ancak genellikle O. Pickard-Cambridge yaygın kabuldür).

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Agroeca inopina, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Avrupa, Kafkasya, Rusya (Avrupa'dan Güney Sibirya'ya kadar) ve Orta Asya'da yayılış göstermektedir. Özellikle Avrupa'da yaygın olarak bulunan bir türdür ve İngiltere, Fransa, Almanya, İskandinav ülkeleri gibi birçok ülkeden kayıtları bulunmaktadır.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır. Recep Sulhi Özkütük ve arkadaşlarının 2013 yılında yayımladığı bir çalışmada, Hatay'dan toplanan örneklerle Agroeca inopina'nın Türkiye faunası için yeni bir kayıt olduğu belirtilmiştir. Bu durum, türün Türkiye'nin özellikle Akdeniz ve Doğu Anadolu bölgelerindeki ormanlık veya bozkır alanların alt katmanlarında bulunabileceğini göstermektedir. Şu anda bulunduğunuz İstanbul'da da benzer habitatlarda (ormanlık alanlar, parkların daha doğal kısımları) bu türle karşılaşmak mümkündür, ancak spesifik olarak İstanbul'dan bir kayıt belirtilmemiştir.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Küçük-orta boyutlu örümceklerdir.
• Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 2.5 ila 3.5 mm civarındadır.
• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 3.0 ila 4.5 mm civarındadır.
• Renk: Genellikle kahverengimsi veya kırmızımsı-kahverengi tonlardadır.
• Prosoma (Karapaks): Kırmızımsı-kahverengi veya kahverengidir. Baş bölgesinde veya ortada hafif koyulaşma olabilir.
• Opisthosoma (Karın): Gri, grimsi-kahverengi veya koyu kahverengi olabilir. Üzerinde bazen soluk noktalar veya belirsiz şevron desenleri bulunabilir.
• Bacaklar: Uzun ve incedir, karapaks ile aynı renkte veya biraz daha soluktur. Özellikle birinci ve ikinci çift bacaklarda hafif koyulaşmalar veya halkalar görülebilir.
• Ayırt Edici Özellikler:Erkeklerin pedipalp yapıları (özellikle embolus ve iletkenin şekli) tür teşhisinde kritiktir. Kymbiyumun (pedipalp organının bir kısmı) apeksinde (ucunda) bir çentik bulunur.
• Dişilerin epigyn (genital açıklık) yapısı, karmaşık ve sklerotize (sertleşmiş) bir plakaya sahiptir.
• Genel olarak, Agroeca türleri, özellikle diğer zemin örümcekleri (örn. Gnaphosidae) ile karıştırılabilir, ancak Liocranidae'nin karakteristik solunum deliği konumu ve bacaklardaki skopulaların olmaması (veya çok az olması) gibi özelliklerle ayrılırlar.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Agroeca inopina, orman zeminindeki yaprak döküntüleri veya taşların altı gibi gizli habitatlarda yaşamayı tercih eden, küçük ve aktif bir örümcektir. Kahverengimsi tonları ve hızlı hareketleri ile dikkat çeker. Zehri insanlar için herhangi bir önemli risk oluşturmaz; genellikle lokal ve hafif semptomlara yol açar. Ekosistemde, toprak altındaki küçük omurgasızları avlayarak doğal dengeye katkıda bulunurlar."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yuva Yapısı: Agroeca inopina, genellikle yer seviyesinde, taşların altında, ağaç kabuklarının altında veya yaprak döküntülerinin içinde ipekten yapılmış küçük, kese benzeri yuvalar (retreats) inşa ederler. Bu yuvalar, gündüzleri saklanmak, tüy değiştirmek ve yumurta keselerini korumak için kullanılır.
• Habitat Tercihi: Orman zeminleri, yaprak döküntüleri, çalılıklar, bozkırlar ve kıyı kumulları gibi açık ve genellikle kuru habitatları tercih ederler. Toprakta veya bitki örtüsünün alt katmanlarında bulunurlar. Türkiye'deki kayıt, Hatay'daki bir ormanlık alandan alınmıştır.
• Yaşam Tarzı: Noktürnal (gece aktif) avcılardır. Gündüzleri yuvalarında hareketsiz kalırken, geceleri aktif olarak avlanmak için dışarı çıkarlar. Ağ kurmazlar, bunun yerine avlarını aktif olarak kovalayarak yakalayan gezgin avcılardır (wandering predators).

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, yaşadıkları zemin habitatında bulunan küçük böcekler ve diğer küçük omurgasızlardır.
• Üreme: Dişiler, genellikle ilkbahar sonu ve yaz aylarında yumurta keselerini (kokon) ipekten yapılmış yuvalarının içine bırakır ve yavrular yumurtadan çıkana kadar onları korurlar. Erkekler genellikle ilkbahardan sonbahara kadar, dişiler ise tüm yıl boyunca bulunabilir.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Agroeca inopina da zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Agroeca inopina'nın ısırığı insanlar için genellikle tıbbi olarak önemsiz kabul edilir. Bilinen hiçbir Agroeca türü insanlar için ciddi tehlike oluşturmaz. Isırık vakaları çok nadirdir ve genellikle örümceğin yanlışlıkla sıkışması veya rahatsız edilmesi sonucu savunma amaçlı meydana gelir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Agroeca inopina zehirli olsa da, zehri insanlarda bir arı veya sivrisinek ısırığına benzer lokal ve geçici semptomlar dışında herhangi bir ciddi etkiye neden olmaz. Bu örümcekler doğal yaşam alanlarında bulunurlar ve insanlardan kaçınma eğilimindedirler. Toprak ekosistemlerinde faydalı bir rol oynayarak küçük omurgasızların popülasyonunu dengede tutarlar."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler:Lokal ağrı: Isırık anında veya kısa süre sonra başlayan hafif bir ağrı.
• Kızarıklık ve şişlik: Isırık bölgesinde hafif kızarıklık ve küçük bir şişlik.
• Kaşıntı: Isırık çevresinde hafif kaşıntı.
• Sistemik semptomlar: Sistemik reaksiyonlar veya ciddi etkiler son derece nadirdir ve genellikle görülmez.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

1. Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
2. Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
3. Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulanabilir.
4. Ağrı Kesici: Ağrıyı hafifletmek için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örn. parasetamol) kullanılabilir.
5. Tıbbi Yardım: Semptomlar beklenenden daha şiddetliyse veya alerjik bir reaksiyon şüphesi varsa (çok nadir olsa da), bir sağlık profesyoneline başvurulması önerilir.

Türkiye'deki Agroeca inopina Kayıtları

Agroeca inopina, Türkiye faunasına 2013 yılında Recep Sulhi Özkütük, Kadir Boğaç Kunt ve Mert Elverici tarafından yapılan bir çalışmayla yeni kayıt olarak eklenmiştir. Bu çalışma, Hatay'daki bir ormanlık alanda (Defne, Harbiye) 2012 yılında toplanan bir erkek örnekle türün Türkiye'deki varlığını doğrulamıştır. Bu, Türkiye'deki bu türün ilk bilimsel kaydıdır.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
3. araneae - Agroeca inopina - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve biyolojisi hakkında bilgi.
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/2642/Agroeca_inopina (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
5. "Türkiye Faunasina Yeni Bir Liocranidae (Araneae) Türü: Agroeca inopina O. Pickard-Cambridge, 1873" - Özkütük, R. S., Kunt, K. B., & Elverici, M. (2013): Agroeca inopina'nın Türkiye faunası için yeni kayıt olduğunu belirten bilimsel makale.
6. Kaynağa Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/290822 (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
7. Global Biodiversity Information Facility (GBIF): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
8. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2140939 (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
9. Spider Recording Scheme (SRS) - Agroeca inopina: Birleşik Krallık'taki dağılım ve habitat bilgileri.
10. Kaynağa Erişim: https://srs.britishspiders.org.uk/portal.php/p/Summary/s/Agroeca+inopina (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
11. "The checklist of the spiders of Turkey" - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
12. Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
13. Fotoğraf: https://www.inaturalist.org/gözlemler/245919745