KÖPEKBALIKLARI HAKKINDA EN İYİ GERÇEKLER
Film sektörünün gölgesinden kurtulup bu olağan üstü canlıları tanımaya ne dersiniz ? Keskin dişili , derinlerden ansızın gelip sizi yer algısı, yüzen bir insanı anında parçalar korkusu vs vs . Bunlar beynimizde nasıl oluştu ve biz bu canlılara neden bu kadar tehlikeli gözle bakıyoruz ?
Bunların tek bir sebebi var başka yok. Sinema endüstrisi, gişe yapmak uğruna her türlü uçuk kaçık korku sahneleri ile bu canlıların imajları dünya çapında inanılmaz derece de etkilendi. (JAWS)
Kimse Avusturalyalı sörfçülerin onlarla dolu sularda sörf yaptığını göstermez. Hatta saldırıya uğramış ve bu saldırıda gerek doku ve organ kaybeden insanların açıklamalarına yer vermemiştir.( belgeseller hariç)
Gelin bu canlılar hakkında güzel özelliklere bir göz atalım
1. KÖPEKBALIKLARININ 500 TÜRÜ VARDIR
Bunlardan 143'ü tehdit altındadır ve IUCN tarafından savunmasız durumdan kritik tehlike altında olanlara listelenmiştir.
2. KÖPEKBALIKLARI APEKS YIRTICIDIR
Birçoğunun birkaç sıradan oluşan dişleri vardır ve yaşamları boyunca binlerce dişi kaybedebilir ve yenileriyle değiştirebilir. Yırtıcı hayvanlar olarak köpekbalıkları deniz ekosistemlerinin sağlığında hayati bir rol oynar - leşleri ,balıkları yiyerek besin zincirinde denge oluşturmaya yardımcı olurlar. Bu özellikleri onları Apeks grubu yapar.
3. BOYUTLARI ÖNEMLİ ÖLÇÜDE DEĞİŞEBİLİR
En küçük cüce fener köpekbalığından (yaklaşık bir insan eli büyüklüğünde), 12 metreye kadar olabilen en büyük balina köpekbalığına kadar farklı boya ulaşabilirler.
4. KÖPEKBALIKLARI ÇOĞU OKYANUS HABİTATINDA YAŞAR
Karadeniz, Marmara, Ege ve akdeniz olmakla beraber tropik mercan resiflerinde, derin denizlerde ve hatta Arktik deniz buzunun altında yaşarlar.
5. GARİP VE HARİKA OLABİLİRLER
Goblin köpekbalıkları parlak pembe bir renge benzer olabilir ve çekiç kafalı köpekbalıklarının, deniz tabanına vatozları sabitlemek için kullandıkları bilinen çekiç şeklindeki kafaları (duh!) vardır! Hatta 'çerez' ısırık izleri için adlandırılan bir çerez kesici köpekbalığı bile vardır .
6. KÖPEKBALIKLARININ ÇOĞU SOĞUKKANLIDIR
Çoğu köpekbalığı için vücut sıcaklıkları, yüzdükleri suyun sıcaklığı gibi soğuktur. Ancak çoğu köpekbalığının aksine, büyük beyaz köpekbalıkları kısmen sıcakkanlıdır ve avlarını yakalarken bu özellik onlara yardımcı olur çünkü daha hızlı hareket etmelerine izin verir.
7. KÖPEKBALIKLARI TRANSA GİREBİLİR.
Bir köpekbalığını ters çevirdiğinizde tonik hareketsizliği denilen bir trans haline gelirler. Bilim adamlarımız su üzerinde çalışırken genellikle köpekbalıklarını ters çevrildiğini görmenizin nedeni budur.
8. KÖPEKBALIKLARININ ALTINCI HİSSİ VAR
Tüm köpekbalıkları av esnasında onlara yardımcı olabilecek özel bir özel 'altıncı hissine' sahiptir: 'lorenzini amuplle'leri köpekbalıkları burunlarında bulunur ve çevredeki sudaki hayvanların yaydığı elektrik alanlarını algılayabilir. Bu sayede av aramak için fazla efor harcamazlar, bu arada hep bildiğimiz kan kokusu işi de riske girdi gibi . Kokudan evvel 'lorenzini amuplle'leri devreye giriyor . Köpekbalıklarının burun, göz ve ağız yakınında olan küçük siyah lekeler bu ampulun izleridir. Bu lekeler, köpekbalığının okyanustaki elektromanyetik alanları ve sıcaklık değişimlerini algılamasına izin veren özel elektroreptör organları Lorenzini ampulu işte onlardır
9. UZUN ZAMANDIR DÜNYAMIZDALAR
Köpekbalıkları, dinozorlardan çok daha önce, 400 milyon yıldan fazla süredir vardırlar, son zamanlarda bulunan fosil dişler bu gerçeği ortaya koymaktadır. İskeletleri kemik yerine kıkırdaktan (burunlarımızda olan gibi) yapıldığından, diğer hayvanlar gibi fosiller bırakmazlar - ancak fosilleşmiş köpekbalığı dişleri bulundu. Bu sebeple köpekbalığı fosilinin de neden olmadığını da öğrendik.
10. TEHDİT ALTINDALAR
Birçok köpekbalığı insan kaynaklı sorunlardan ötürü hayati riskler taşımaktadır. Bunların en önelileri Balıkçılık ve Asya mutfağıdır. Sadece Her yıl 73 milyon köpek balığı “yüzgeç çorbası” için katlediliyor
11.ÇOĞU KÖPEKBALIĞI İYİ GÖRME YETENEĞİNE SAHİPTİR
Çoğu köpekbalığı karanlık ışıklı alanlarda iyi görebilir, harika gece görüşüne sahip olabilir ve renkleri görebilir. Köpekbalıklarının göz kürelerinin arkasında, tapetumadı verilen yansıtıcı bir doku tabakası vardır. Bu, köpekbalıklarının az ışıkla son derece iyi görünmesine yardımcı olur.
12.DERİLERİ ZIMPARA KAĞIDI GİBİDİR
Köpekbalığının derisi tam olarak zımpara kağıdı gibidir . Bu özellikleri onalara sudan kaynaklanan sürtünmeyi azaltmaya yardımcı olur.
13.KÖPEK BALIKLARININ YAŞ TESPİTİ
Omurlar eşmerkezli opak ve yarı saydam bant çiftleri içerir. Bant çiftleri bir ağaçtaki halkalar gibi sayılır ve daha sonra bilim adamları sayıya göre köpekbalığının yaşını söyleyebilirler.Ancak son çalışmalar bu varsayımın her zaman doğru olmadığını göstermiştir. Araştırmacılar bu nedenle bant çiftlerinin ne sıklıkta biriktirildiğini belirlemek için her türü ve boyut sınıfını incelemektedir.
14.BALINA KÖPEKBALIKLARI
Her balina köpekbalığının nokta deseni parmak izi olarak benzersizdir.
Balina köpekbalıkları okyanustaki en büyük balıklardır. Bazı tahminlere göre 12,2 metreye kadar büyüyebilir ve 40 ton ağırlığında olabilirler
15.KÖPEKBALIKLARI İNSAN AVLAMAK İÇİN BİR AYAYIŞA GİRMEZLER
İnsanlar köpekbalıklarının besin listesinde yer almazlar. ancak saki listesindeymiş gibi bir algı yaratılmak istenmiştir sinema sektöründe
Kaynak/Yazı: Ahmet TAŞÇI,
WWF UK,
https://www.fisheries.noaa.gov
Fotoğraf: Antonio Busiello / WWF-ABD