Tringa ochropus
Tringa ochropus – Yeşilbacak (Green Sandpiper)
Bilimsel Sınıflandırma
- Alem: Animalia
- Şube: Chordata
- Sınıf: Aves
- Takım: Charadriiformes
- Familya: Scolopacidae
- Cins: Tringa
- Tür: Tringa ochropus (Linnaeus, 1758)
Doğal Dağılım ve Habitat
Tringa ochropus, Avrupa’nın kuzeyinden Sibirya’ya kadar uzanan geniş bir alanda üreyen, kışları ise Afrika, Güney Asya ve Akdeniz havzasında geçiren orta mesafeli göçmen bir kıyı kuşudur.
- Türkiye:
- Hem ilkbahar ve sonbahar göçünde, hem de kış aylarında yaygın olarak görülür.
- Özellikle göller, sazlıklar, taşkın alanlar, bataklık kenarları ve dere yataklarında gözlenir.
Tanımlayıcı Özellikler
- Boy: 20–24 cm
- Kanat açıklığı: 40–45 cm
- Ağırlık: 60–90 g
- Tüy Yapısı:
- Üst tarafı koyu zeytin yeşili–kahverengi, beyaz benekli
- Alt tarafı tamamen beyaz
- Kuyruk altı beyaz ve belirgindir (uçarken fark edilir)
- Gaga: Orta uzunlukta, düz ve koyu renkli
- Bacaklar: Yeşilimsi-gri (adı buradan gelir)
- Ses: Uçuş sırasında “ti-ti-ti” şeklinde tiz ve tekrarlayan ses çıkarır
- Uçuş: Doğrusal ve hızlı, kuyruğun altındaki beyazlık uçuşta çok belirgindir
Ekoloji ve Davranış
- Beslenme:
- Sığ sularda ve çamur zeminlerde: böcek larvaları, solucanlar, küçük kabuklular ve sucul böcekler
- Nadiren küçük balık ve kurbağa yavrusu
- Beslenme Tekniği:
- Kısa adımlarla suda yürüyerek ya da sabit bekleyerek av arar
- Üreme (üreme alanlarında):
- Ormanlık alanlarda, genellikle eski güvercin, ardıç veya sincap yuvalarında ürer – nadir görülen bir davranış
- Yerde yuva yapmayan az sayıda kıyı kuşundan biridir
- Yumurtlama: 3–5 yumurta; erkek ve dişi birlikte kuluçkaya yatar
- Kuluçka süresi: ~21 gün
Göç Davranışı
- Göçmen bir türdür.
- Türkiye’den geçen kuşlar:
- İlkbahar: Mart–Nisan
- Sonbahar: Ağustos–Ekim
- Göç sırasında genellikle yalnız veya küçük gruplar halinde uçar
- Göç rotasında geçici sulak alanlarda kısa süreli konaklama yapar
Korunma Durumu
- IUCN Statüsü: LC (Least Concern – Asgari Endişe)
- Popülasyonu dengeli ve geniş dağılımlı kabul edilir
- Ancak bazı bölgelerde tehdit altındadır:
- Sulak alan kaybı
- Tarımsal drenaj ve kirlilik
- Göç yollarında rahatsız edilme ve yasa dışı avcılık
İnsana Zararlılık Durumu
- İnsanlara, evcil hayvanlara ve tarımsal faaliyetlere zararlı değildir.
- Aksine, sucul böcekleri tüketerek bazı tarımsal zararlıları kontrol altında tutar
- Ekosistem sağlığının biyogöstergesi olarak değerlidir
Zehirlilik Durumu
- Zehirli değildir.
- Vücut salgıları veya dışkısıyla toksik madde yaymaz
- Temas ya da tüketim yoluyla biyolojik tehlike oluşturmaz
İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale
- Yaralı veya tükenmiş bireyle karşılaşılırsa:
- Eldivenle tutulmalı
- Küçük gagasıyla savunma yapabilir ancak zararı sınırlıdır
- Yaralanma durumunda:
- Hafif çizikler sabun ve suyla temizlenmeli
- Derin yaralar çok nadirdir; gerekirse antiseptik uygulanır
- Yaban hayatı rehabilitasyon merkezine teslim edilmelidir
Latince Adının Etimolojisi
- Tringa: Antik Yunan’da küçük su kuşlarını tanımlamak için kullanılan bir terim
- ochropus:
- ochros = sarımsı
- pus = ayak
- → “Sarı ayaklı” anlamına gelir → Bacak renginden esinlenilmiştir
Ekolojik Rol ve Bilimsel Önemi
- Sulak alanlarda omurgasız popülasyonlarını dengeler
- Göç yollarında kısa süreli konakladığı alanların sağlığı hakkında bilgi verir
- Yerde yuva yapmayışı, onu nadir davranışsal örnekler arasında öne çıkarır
- İklim değişikliği nedeniyle göç davranışı ve zamanlamasında kaymalar izlenmektedir
Kaynakça
- BirdLife International. (2023). Tringa ochropus species factsheet – https://www.birdlife.org
- Cramp, S. & Simmons, K.E.L. (1983). The Birds of the Western Palearctic Vol. III. Oxford University Press
- IUCN Red List (2023): Tringa ochropus – https://www.iucnredlist.org/species/22693200/227255043
- Hayman, P., Marchant, J., Prater, T. (1986). Shorebirds: An Identification Guide. Helm
- Türkiye Kuş Gözlem Derneği – Kuşbank
- Wetlands International – Waterbird Population Estimates
