Gallinago gallinago

Gallinago gallinago, Yağmur Kuşları takımı (Charadriiformes) içinde, çulluk familyası Scolopacidae'ye ait, orta büyüklükte bir kıyı çamurcunudur (wader). Halk arasında yaygın olarak Su Çulluğu olarak bilinir. Mükemmel kamuflajı, son derece uzun gagası ve benzersiz gösteri uçuşu sesiyle tanınır.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Bayağı Su Çulluğu, Holarktik bölgede (Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika) geniş bir üreme alanına sahiptir. Göçmen bir türdür; Kuzey ve Doğu popülasyonları kışı geçirmek için daha güneydeki sulak alanlara hareket eder. Türkiye, bu tür için hem kışlama hem de göç sırasında konaklama açısından büyük önem taşıyan sulak alanlara sahiptir ve Doğu bölgelerinde seyrek de olsa üreme kayıtları mevcuttur.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

• Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Chordata (Kordalılar)
• Sınıf (Class): Aves (Kuşlar)
• Takım (Order):: Charadriiformes (Yağmur Kuşları)
• Aile (Family):: Scolopacidae (Çullukgiller)
• Cins (Genus):: Gallinago
• Tür (Species):: Gallinago gallinago (Linnaeus, 1758)

2. Fiziksel Özellikler ve Morfoloji

• Boyut: Yaklaşık 25–27 cm uzunluğunda, zarif ve ince yapılıdır.
• Gaga (Ayırt Edici Özellik): Vücut büyüklüğüne göre olağanüstü uzun ve düz bir gagaya sahiptir. Bu gaga, nemli toprakta veya çamurda derinlere inerek avlanmak için idealdir.
• Tüy Rengi ve Kamuflaj: Tüy deseni, otlaklar ve sazlıklar arasında mükemmel kamuflaj sağlar. Genel olarak kahverengi ve pas rengi zemin üzerine siyah ve krem rengi kalın çizgilerle bezenmiştir. Kafasında ve sırtında bulunan bu uzunlamasına çizgiler, türün belirgin özellikleridir.
• Gözler: Başına yüksek konumlanmış gözleri sayesinde, avlanırken bile çevresini geniş bir açıyla kontrol edebilir.

3. Ekolojik ve Biyolojik Davranışlar

• Davranış: Günün çoğunu yoğun bitki örtüsünün arasında gizlenerek geçirir ve son derece gizli bir yaşam sürer. Tehdit altında aniden ve gürültüyle havalanır, karakteristik hızlı ve zikzaklı bir uçuş sergiler; bu, avcılar için yakalanmasını zorlaştırır.
• "Davul Çalma" (Drumming): Üreme döneminde erkeğin yaptığı, benzersiz bir hava gösterisidir. Kuş, yüksek irtifadan dalış yaparken, kanatlarını ve özellikle kuyruğunun dış teleklerini titreştirir. Bu titreşim, davul çalmaya veya keçi sesine benzeyen (bleating) kendine özgü bir ses çıkarır. Bu ses, bölge işaretleme ve dişiyi çekme amaçlıdır.
• Habitat: Bataklıklar, turbalıklar, ıslak çayırlar, sulama kanallarının kenarları ve sığ su birikintileri gibi su seviyesinin yüksek olduğu, yoğun ve nemli bitki örtüsüne sahip alanları tercih eder.
• Diyet: Gaga ucundaki hassas sinir uçlarını kullanarak çamurun derinliklerinde saklanan omurgasızlarla (özellikle solucanlar, böcek larvaları ve yumuşakçalar) beslenir.

4. Koruma Durumu ve Önemi

• Koruma Durumu: Küresel olarak IUCN tarafından "Asgari Endişe" (Least Concern - LC) olarak sınıflandırılsa da, habitatlarının spesifik doğası nedeniyle yerel popülasyonları tehdit altındadır.
• Tehditler: Yaşam alanları olan sulak alanların drenajı, kurutulması ve yoğun tarım uygulamalarına maruz kalması, türün karşılaştığı en büyük tehlikelerdir. Aynı zamanda avcılık baskısına da maruz kalabilen bir türdür.
• Ekolojik Rolü: Sağlıklı ve sulak habitatların varlığını gösteren önemli bir biyolojik göstergedir.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

• Kaynaklar:
• Svensson, L., Mullarney, K., & Zetterström, D. (2009). Collins Bird Guide. HarperCollins.
• Cramp, S. (Ed.). (1983). Handbook of the Birds of Europe, the Middle East and North Africa: The Birds of the Western Palearctic. Oxford University Press.
• BirdLife International. (2016). Gallinago gallinago. The IUCN Red List of Threatened Species 2016.