Stercorarius pomarinus

Stercorarius pomarinus, Yağmur Kuşları takımı (Charadriiformes) içindeki korsan martılar familyası Stercorariidae'ye ait, orta büyüklükte bir deniz kuşu türüdür. Halk arasında Kutup Korsan Martısı veya Kuyruksokumu Korsan Martısı olarak bilinir ve adını üreme dönemindeki benzersiz kuyruk yapısından alır. Bu tür, Arktik'te ürer ve kışlamak için çok büyük mesafeler kat ederek tropik denizlere kadar göç eder.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Kutup Korsan Martısı, Kuzey Kutup bölgelerinin Tundra biyomunda ürer ve zamanının büyük çoğunluğunu açık okyanus üzerinde (pelajik) geçirir. Agresif ve kleptoparazitik (besin çalma) doğasıyla tanınır. Türkiye için, genellikle kış aylarında veya göç dönemlerinde Karadeniz ve Akdeniz'de çok nadir bir geçiş veya şaşkın birey kaydı bulunmaktadır.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

• Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Chordata (Kordalılar)
• Sınıf (Class):: Aves (Kuşlar)
• Takım (Order):: Charadriiformes (Yağmur Kuşları)
• Aile (Family):: Stercorariidae (Korsan Martılar)
• Cins (Genus):: Stercorarius
• Tür (Species):: Stercorarius pomarinus

2. Fiziksel Özellikler ve Morfoloji

• Boyut: Yaklaşık 46–55 cm uzunluğundadır (kuyruk tüyleri hariç) ve kanat açıklığı 110–130 cm'ye ulaşır.
• Kuyruk Tüyleri (Ayırt Edici Özellik): Üreme dönemindeki yetişkinlerin kuyruk ortasında, diğer korsan martılardan ayıran uzun, kürek (kaşık) şeklindeki ve genellikle hafifçe burgulu (bükülmüş) iki telek bulunur. Bu tüyler, gençlerde ve üreme dışı yetişkinlerde daha kısadır.
• Tüy Rengi (Polimorfizm): Bu tür, açık (en yaygın), koyu ve ara formlar dahil olmak üzere çeşitli tüy morflarına sahiptir.
• Açık Morf: Başlık koyu, boyun ve karın açık renklidir.
• Ortak Özellik: Uçuşta kanatların alt kısmında belirgin beyaz bir flaş (yama) görülür.
• Gaga: Ucu kancalı, kalın ve kuvvetli bir gagaya sahiptir.

3. Ekolojik ve Biyolojik Davranışlar

• Kleptoparazitizm (Korsanlık): Başlıca beslenme yöntemidir. Balık yakalayan diğer kuşları, özellikle deniz kırlangıçlarını (Sumrular) ve küçük martıları kovalayarak yuttukları yiyeceği zorla kusmalarını sağlar ve bu besini havada kapar.
• Avlanma ve Diyet: Tundra'daki üreme alanlarında önemli bir yırtıcıdır. Lemmingler, küçük kemirgenler, kuş yumurtaları ve civcivleri ana diyetini oluşturur. Okyanus üzerinde ise çoğunlukla kleptoparazitizm yoluyla elde ettiği balık ve omurgasızlarla beslenir.
• Habitat: Üreme mevsimini Arktik bölgelerin yüksek tundralarında ve genellikle sulak alanlara yakın yerlerde geçirir. Üreme dışında tamamen pelajiktir ve kıyıdan çok uzaktaki açık denizlerde görülür.
• Göç: Dünyanın en uzun göç yollarından birine sahiptir; Arktik'ten güney yarımküredeki subtropikal ve tropikal denizlere kadar binlerce kilometre yol kat eder.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

• Koruma Durumu: Küresel popülasyonu geniş bir alana yayıldığı için IUCN tarafından "Asgari Endişe" (Least Concern - LC) olarak sınıflandırılmıştır.
• Tehditler: Arktik'te üreyen bir tür olarak iklim değişikliğine karşı özellikle hassastır. Lemming popülasyonlarındaki düzensizlikler, besin kaynaklarının değişmesine ve üreme başarısının düşmesine yol açar. Ayrıca okyanus kirliliği ve balıkçılık faaliyetleri de dolaylı tehditlerdir.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

• Kaynaklar:
• Furness, R. W. (1987). The Skuas. Poyser.
• Cramp, S. (Ed.). (1985). Handbook of the Birds of Europe, the Middle East and North Africa: The Birds of the Western Palearctic. Oxford University Press.
• BirdLife International. (2018). Stercorarius pomarinus. The IUCN Red List of Threatened Species 2018.
• Fotoğraf: Can KARAYEL