Stercorarius skua

Stercorarius skua, Yağmur Kuşları takımı (Charadriiformes) içinde, korsan martılar familyası Stercorariidae'ye ait, Kuzey Atlantik'in en büyük ve en güçlü deniz kuşlarından biridir. Halk arasında Büyük Korsan Martı veya sadece Skua olarak bilinir. Agresif avlanma teknikleri ve diğer kuşlardan yiyecek çalma (kleptoparazitizm) alışkanlığıyla ünlüdür.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Büyük Korsan Martı, büyük bir martı boyutunda ancak ondan çok daha hacimli ve kaslı bir deniz avcısıdır. Üreme mevsimini İskoçya, İzlanda ve Faroe Adaları gibi Kuzey Atlantik adalarında geçirir. Göç dönemlerinde ve kış aylarında açık okyanus üzerinde (pelajik) yayılır. Türkiye'de nadiren, Karadeniz kıyılarında şaşkın bireylerin görüldüğü çok nadir bir accidental (kaza eseri) ziyaretçi olarak kabul edilir.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

• Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Chordata (Kordalılar)
• Sınıf (Class): Aves (Kuşlar)
• Takım (Order):: Charadriiformes (Yağmur Kuşları)
• Aile (Family):: Stercorariidae (Korsan Martılar)
• Cins (Genus):: Stercorarius
• Tür (Species):: Stercorarius skua (Brünnich, 1764)

2. Fiziksel Özellikler ve Morfoloji

• Boyut: Yaklaşık 50–58 cm uzunluğunda, kanat açıklığı 125–140 cm arasında değişir. Ağır yapısı ve geniş kanatları ona güçlü bir uçuş sağlar.
• Tüy Rengi: Genel olarak homojen koyu kahverengi veya koyu gridir. Tüy yapısı, ona denizde sert hava koşullarına dayanıklılık sağlar.
• Kanat Flaşları (Ayırt Edici Özellik): Uçuş sırasında kanatlarının bazal kısmında, el teleklerinin dibinde belirgin beyaz bir flaş veya yama bulunur; bu, türün en karakteristik görsel işaretlerinden biridir.
• Gaga ve Ayaklar: Gagası kalın, güçlü ve ucu kancalıdır; yırtıcılığa ve sert koşullara dayanıklıdır. Ayakları koyu renklidir.
• Görünüm: Genel olarak heybetli ve tehditkâr bir görünüme sahiptir, bu da avcı kimliğini destekler.

3. Ekolojik ve Biyolojik Davranışlar

• Korsanlık (Kleptoparazitizm): Büyük Korsan Martı'nın beslenme stratejisinin anahtarıdır. Diğer deniz kuşlarını (karabataklar, sümsük kuşları, martılar) havada kovalayarak yuttukları yiyecekleri kusmaya zorlar ve düşen avı havada kaparak çalar. Bu davranış, ona "Korsan Martı" adını kazandırmıştır.
• Avcılık: Sadece kleptoparazitizm yapmaz; aynı zamanda yetenekli bir yırtıcıdır. Diğer kuşların yumurtalarını ve civcivlerini avlar, hasta veya yaralı kuşları yakalar ve küçük balıkları su yüzeyinden alır. Ayrıca leş ve çöp de tüketebilir.
• Habitat: Üreme döneminde kayalık, yosunlu ve otlak adaları tercih eder. Üreme dışı dönemde ise tamamen açık okyanus (pelajik bölge) üzerinde yaşar ve kıyıdan çok uzakta görülebilir.
• Davranış: Özellikle yuvasına yaklaşanlara karşı son derece agresif ve cesurdur; insanlara veya büyük hayvanlara bile dalış yaparak saldırabilir.

4. Koruma Durumu ve Önemi

• Koruma Durumu: Küresel popülasyonları nispeten sağlam ve yaygın kabul edildiği için IUCN tarafından "Asgari Endişe" (Least Concern - LC) olarak sınıflandırılmıştır. Ancak üreme kolonileri bazı yerel tehditlere (habitat bozulması, avlanma) karşı hassastır.
• Ekolojik Rolü: Deniz ekosistemlerinin tepesindeki avcılardan ve temizleyicilerden biridir. Hastalıklı veya zayıf bireyleri avlayarak deniz kuşları kolonilerinin sağlığını korumada dolaylı bir rol oynar.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

• Kaynaklar:
• Furness, R. W. (1987). The Skuas. Poyser.
• Cramp, S. (Ed.). (1985). Handbook of the Birds of Europe, the Middle East and North Africa: The Birds of the Western Palearctic. Oxford University Press.
• BirdLife International. (2018). Stercorarius skua. The IUCN Red List of Threatened Species 2018.
• Fotoğraf: Can KARAYEL