Satyrium acaciae

Satyrium acaciae – Minik sevbeni / Akçaağaç Yalancıbakırı

(Kuyruklu, zarif ve ağaçlık alanların kenarında yaşayan bir Lycaenid kelebeği)

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia (Hayvanlar)
• Şube: Arthropoda (Eklem Bacaklılar)
• Sınıf: Insecta (Böcekler)
• Takım: Lepidoptera (Kelebekler ve Güveler)
• Familya: Lycaenidae (Zıpzıplar, Bakırlar ve Maviler)
• Cins: Satyrium
• Tür: Satyrium acaciae (Fabricius, 1787)

Yayılış ve Habitat

• Doğal Yayılış: Güney ve Orta Avrupa, Balkanlar, Kafkasya, Batı Asya
• Türkiye’deki Durumu: Trakya, Marmara, Ege ve Doğu Anadolu'da kayıtlıdır
• Habitat:
• Sıcak ve kuru orman açıklıkları, fundalıklar, çalılık kenarları
• Özellikle yabani badem, akdiken ve yabani erik gibi çalıların bulunduğu taşlık bölgelerde
• 400–1800 m arasında yayılım

Morfolojik Özellikler

• Kanat Açıklığı: 26–32 mm
• Üst Kanatlar:
• Erkek: Mat kahverengi, genellikle desensiz
• Dişi: Kanat altı kenarında küçük turuncu benekler görülebilir
• Alt Kanatlar:
• Açık kahverengi zemin üzerinde beyaz kıvrımlı şerit
• Kanat kenarında turuncu lekeler ve siyah "göz benekleri"
• Kuyruk: Her arka kanatta birer kısa kuyruk bulunur
• Ayırt Edici Özellik:
• Alt kanattaki beyaz şerit, kanat kenarına yakın ve düzensizdir
• Kuyruk ve göz benekleriyle "sahte baş" oluşturur – yırtıcıları şaşırtmak için evrimleşmiş bir özellik

Yaşam Döngüsü

1. Yumurta

• Sonbaharda bırakılır, genellikle Rhamnus (akdiken) ve benzeri çalıların dal çatallarına tek tek yapıştırılır
• Yumurtalar kışı geçirir (diapoz halinde)

2. Tırtıl

• İlkbaharda çiçeklenme döneminde çıkar
• Yaprak ve genç sürgünlerle beslenir
• Yeşil, üzeri ince beyaz çizgili, göze çarpmayan renkte
• Bazen karıncalar ile simbiyotik ilişki kurabilir (koruma karşılığı salgı üretimi)

3. Pupa

• Yaprak altı veya döküntü içinde pupalaşır
• Pupa evresi 2–3 hafta sürebilir

4. Ergin (Kelebek)

• Uçuş dönemi: Haziran – Temmuz
• Erkekler alan savunması yapar, dişiler daha pasiftir
• Çiçekli çalılarda ve alçak bitki örtüsünde sık görülür

Beslenme

• Tırtıl:
• Rhamnus, Prunus, Amygdalus, Crataegus türleri
• Ergin:
• Nektarlı çiçekler (özellikle Eryngium, Thymus, Centaurea)
• Ayrıca nemli toprak ve çürümüş meyve suları da tüketebilir

Koruma ve Tehditler

• Koruma Durumu:
• IUCN listesinde değerlendirilmeyen, ancak lokal düzeyde dikkat gerektiren bir türdür
• Başlıca Tehditler:
• Tarımsal ilaçlama
• Orman açıklıklarının kapanması
• Yabani çalıların temizlenmesi
• Aşırı otlatma

Gözlem Notları

• Gözlem için en uygun zaman: Haziran ortası – Temmuz sonu, sabah saatleri
• Kuyruklu türler gibi başını kanat kenarındaki “sahte baş” bölgesine çevirerek yırtıcılardan korunur
• Dişiler daha az hareketlidir, genellikle bitki üzerinde uzun süre kalır

Bilimsel Not

• Satyrium acaciae, Lycaenidae familyasında kuyruklu türlerin savunma stratejileri açısından önemli bir örnektir
• “Sahte baş” mimikrisinin çalışıldığı türler arasında yer alır
• Morfolojik olarak S. pruni ve S. ilicis ile karışabilir; alt kanat altı desenleri dikkatle karşılaştırılmalıdır