Polyommatus daphnis

Polyommatus daphnis – Menekşe Mavisi

(İngilizce: Meleager's Blue)

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia
• Şube: Arthropoda
• Sınıf: Insecta
• Takım: Lepidoptera
• Familya: Lycaenidae (Maviler)
• Alt familya: Polyommatinae
• Cins: Polyommatus
• Tür: Polyommatus daphnis (Denis & Schiffermüller, 1775)

Yayılış ve Habitat

• Yayılış Alanı:
• Güneydoğu Avrupa, Balkanlar, Türkiye, Kafkasya, İran
• Türkiye:
• Trakya, Marmara, Ege, Akdeniz, İç Anadolu ve Doğu Anadolu’da kaydedilmiştir
• Habitat:
• Kuru çayırlıklar, kalkerli yamaçlar, açık ormanlık alanlar
• 500–2000 m arasında rakımlarda tercih edilir
• Fabaceae (baklagil) bitkilerinin bulunduğu alanlarda yoğundur

Morfolojik Özellikler

CinsiyetTanım♂ ErkekÜst kanatlar parlak menekşe-mavi, siyah kenar çizgisi ince, kenar saçakları beyaz♀ DişiKahverengi üst kanatlar, bazen mavi tozlanma; turuncu benekler kenarlarda görülebilirHer iki cinsAlt kanatlar gri–bej, siyah noktalar ve ince beyaz benek halkalarıyla desenlidirKanat açıklığı28–34 mmAntenlerSiyah-beyaz halkalı, tipik Lycaenid formunda

Yaşam Döngüsü ve Biyoloji

• Nesil sayısı: Yılda 1 nesil (univoltin)
• Uçuş dönemi:
• Türkiye’de genellikle Haziran – Ağustos aylarında
• Yumurta: Ev sahibi bitki yapraklarına veya saplarına bırakılır
• Larva (tırtıl):
• Küçük, yassı, yeşilimsi tırtıl
• Antlar (Lasius, Formica) gibi karıncalar tarafından korunur (mutualizm)
• Pupa: Bitki üzerinde veya yakınında, karıncalar tarafından korunabilir
• Ev sahibi bitkiler:
• Özellikle Onobrychis spp. (gavur baklası, sincan otu vb.) ve bazı Lotus, Coronilla türleri

Ekoloji ve Etkileşimler

• Karınca işbirliği (Myrmecophily):
• Larvalar karıncalarla mutualist ilişki içindedir
• Tırtıl şekerli salgılar üretir, karıncalar ise tırtılı parazit ve yırtıcılardan korur
• Tozlaşma:
• Yetişkin kelebekler çeşitli çiçek nektarlarını tüketerek tozlaşmaya katkı sağlar
• Habitat hassasiyeti:
• Otlatma, tarım ve inşaat faaliyetleriyle bozulmaya hassastır

Koruma Durumu

• IUCN Küresel Statüsü: Değerlendirilmedi (Not Evaluated)
• Yerel Koruma:
• Türkiye’de nadir değildir, ancak habitat bozulması ve pestisit kullanımıyla tehdit altında
• Avrupa’nın bazı bölgelerinde koruma listelerinde izleme altındadır

Zehirlilik Durumu

• Zehirli değildir
• Hem larva hem ergin form insanlar ve hayvanlar için tamamen zararsızdır

İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale

• Temas:
• Cilt tahrişine yol açmaz
• Alerjik etkisi yoktur
• Yutma:
• İnsanlar veya evcil hayvanlar tarafından yutulması durumunda zararlı değildir
• Tıbbi müdahale gerekmez

Latince Adının Etimolojisi

• Polyommatus: Yunanca "poly" (çok) + "omma" (göz) → "çok benekli/gözlü" anlamında
• daphnis: Yunan mitolojisinde doğa tanrısı ve pastoral figür “Daphnis” → güzellik ve doğayla ilişkilendirme

Bilimsel ve Ekolojik Önemi

• Karınca–kelebek mutualizmi çalışmaları için model türlerden biridir
• Polyommatus cinsi, iklim değişikliği ve habitat parçalanması gibi çevresel stres faktörlerine karşı duyarlılığı nedeniyle biyoindikatör olarak kullanılmaktadır
• Türkiye'deki step ve yarı kurak ekosistemlerin sağlığı hakkında bilgi sunar

Kaynakça

1. Tolman, T. & Lewington, R. (2008). Collins Butterfly Guide
2. Kudrna, O. (2011). Distribution Atlas of European Butterflies
3. Ebert, G. (1993). Die Schmetterlinge Baden-Württembergs
4. van Swaay, C. et al. (2006). Species Action Plan for European Butterflies
5. Baytaş, A. (2007). Türkiye’nin Kelebekleri
6. IUCN Red List
7. Butterfly Conservation Europe (BCE) verileri
8. Wiemers, M. & Fiedler, K. (2007). “Does Polyommatus daphnis form a species complex?”