Polyommatus dama

Polyommatus dama, halk arasında Dama Mavisi Kelebeği olarak bilinen, Lycaenidae ailesine ait gösterişli bir kelebek türüdür. Çeşitli alt türlere sahip olan bu tür, özellikle Türkiye'deki dağlık habitatlarıyla dikkat çeker. Göz alıcı mavi rengi ve sınırlı yayılımı, onu doğa bilimcileri ve kelebek gözlemcileri için önemli kılmaktadır.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Dama Mavisi Kelebeği, 30-35 mm kanat açıklığına sahip, orta büyüklükte bir kelebektir. Erkeklerin kanatlarının üst kısmı parlak ve ışıltılı bir mavi renge sahiptir. Dişiler ise genellikle kahverengi olup, kanat kenarlarında turuncu ve mavi lekeler taşıyabilir. Kanat altları, bu cinsteki diğer türlerde olduğu gibi, beyaz halkalı ve siyah benekli bir desene sahiptir.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklem bacaklılar)
Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
Takım (Order): Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
Aile (Family): Lycaenidae
Cins (Genus): Polyommatus
Tür (Species): Polyommatus dama (Lytler, 1914)

Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları

Bu tür, Kafkasya bölgesinde ve Türkiye'nin Doğu ve Güney Anadolu'sundaki dağlık bölgelerde yayılış gösterir. Tam anlamıyla Türkiye'ye endemik olmamakla birlikte, popülasyonlarının önemli bir kısmı bu coğrafyada bulunur.

Habitat Tercihi: Genellikle 1500 metreden daha yüksek irtifalardaki dağlık stepleri, kayalık yamaçları ve otlakları tercih eder.

2. Fiziksel Özellikler ve Yaşam Alanları

Polyommatus dama'nın yaşam döngüsü, yaşadığı benzersiz dağ ekosistemine uyum sağlamıştır.

Yaşam Döngüsü: Dişi kelebekler, yumurtalarını ana besin bitkisi olan çeşitli baklagil (Fabaceae) türleri üzerine bırakır. Tırtıl, bu bitkilerin yaprakları ve genç sürgünleriyle beslenir.
Davranış: Uçuşu hızlı ve çeviktir. Genellikle alçaktan uçar ve besin bitkilerinin yakınında görülür.

3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi

Ekolojik Rolü: Dama Mavisi Kelebeği, yaşadığı dağlık ekosistemlerde önemli bir polinatör rolü üstlenir. Bu türün varlığı ve sağlığı, o ekosistemlerin biyolojik çeşitliliğinin ve dengesinin bir göstergesidir.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

Koruma Durumu: Polyommatus dama, geniş bir bölgede bulunsa da, yaşam alanlarının dar ve lokal olması nedeniyle hassas bir tür olarak kabul edilmektedir. IUCN Kırmızı Listesi'nde değerlendirilmemiş olsa da, bazı alt türleri tehdit altında olarak sınıflandırılmaktadır.
Tehditler: Türün popülasyonları üzerindeki en büyük tehditler, habitat kaybı ve bozulmasıdır. Tarım arazilerinin genişlemesi, aşırı otlatma, bilinçsizce toplanma ve iklim değişikliğinin getirdiği olumsuz etkiler, bu hassas kelebeğin yaşam alanını daraltmaktadır.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:
IUCN Red List of Threatened Species - Polyommatus dama (Not Assessed)
The Butterflies of Turkey - Turkish Butterflies.com
European Butterflies and Moths - https://www.google.com/search?q=Lepidoptera-photos.com
Kudrna, O. (1983). A revision of the butterfly genus Polyommatus Latreille, 1804.

Fotoğraf: (c) Mehmet Çelik – bazı hakları saklıdır (CC BY-NC)