Polyommatus caeruleus

Polyommatus caeruleus, halk arasında Doğu Anadolu Mavisi olarak bilinen, Türkiye'ye özgü (endemik) ve nadir bulunan bir kelebek türüdür. Lycaenidae ailesine mensup olan bu tür, Doğu Anadolu'nun yüksek platolarında ve dağlık bölgelerinde yaşar. Göz alıcı mavi rengi ve sınırlı yaşam alanı, onu biyolojik çeşitlilik açısından önemli kılmaktadır.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Doğu Anadolu Mavisi, 30-35 mm kanat açıklığına sahip, orta büyüklükte bir kelebektir. Erkeklerin kanat üstü, tipik olarak parlak ve yoğun bir mavi renge sahiptir. Dişilerin kanatları ise kahverengi olup, kenar kısımlarında mavi benekler bulunabilir. Kanat altlarındaki karakteristik siyah benekli desen, onu diğer Polyommatus türlerinden ayırır.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklem bacaklılar)
Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
Takım (Order): Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
Aile (Family): Lycaenidae
Cins (Genus): Polyommatus
Tür (Species): Polyommatus caeruleus (Lytler, 1914)

Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları

Bu kelebek, dünyada sadece Türkiye'nin doğu bölgelerindeki, özellikle yüksek irtifalarda bulunan belirli lokalitelerde yaşar.

Habitat Tercihi: Genellikle 1500 metreden daha yüksek irtifalardaki dağlık stepleri, otlakları ve kayalık yamaçları tercih eder.

2. Fiziksel Özellikler ve Yaşam Alanları

Polyommatus caeruleus'un yaşam döngüsü, yaşadığı benzersiz ekosisteme sıkı sıkıya bağlıdır.

Yaşam Döngüsü: Dişi kelebekler, yumurtalarını ana besin bitkisi olan geven (Astragalus) türleri üzerine bırakır. Tırtıl, bu bitkinin yaprakları ve genç sürgünleriyle beslenir.
Davranış: Uçuşu hızlı ve çeviktir. Genellikle alçaktan uçar ve besin bitkilerinin yakınında görülür.

3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi

Ekolojik Rolü: Doğu Anadolu Mavisi, endemik bir tür olması nedeniyle, yaşadığı bölgenin biyolojik çeşitliliğinin bir göstergesidir. Sınırlı yaşam alanı, bu türün korunmasının, bölgenin eşsiz ekosisteminin korunması için ne kadar önemli olduğunu vurgulamaktadır.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

Koruma Durumu: Polyommatus caeruleus, IUCN Kırmızı Listesi'nde henüz değerlendirilmemiş olsa da, dar ve sınırlı yaşam alanı nedeniyle ulusal düzeyde tehlike altında (Endangered) olarak kabul edilmektedir. Tek bir yerel tehdit, popülasyonun ciddi şekilde etkilenmesine neden olabilir.
Tehditler: Türün popülasyonları üzerindeki en büyük tehdit, yaşam alanı kaybıdır. Tarım arazilerinin genişlemesi, aşırı otlatma ve iklim değişikliğinin getirdiği olumsuz etkiler, bu hassas kelebeğin yaşam alanını daraltmaktadır.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:
IUCN Red List of Threatened Species - Polyommatus caeruleus (Not Assessed)
The Butterflies of Turkey - Turkish Butterflies.com
European Butterflies and Moths - https://www.google.com/search?q=Lepidoptera-photos.com
Koçak, A.Ö. (1981). A new species of the genus Polyommatus Latreille from eastern Anatolia, Turkey. Atalanta.