Plebejus carmon 

Plebejus carmon

Plebejus carmon, Lycaenidae ailesine ait, Türkiye'ye özgü, son derece nadir ve endemik bir kelebek türüdür. Karmon Mavisi olarak bilinen bu kelebek, kanatlarının üst yüzeyindeki parlak mavi renk ve dar yayılışıyla tanınır. Bu tür, ekolojik hassasiyeti ve sınırlı yaşam alanı nedeniyle koruma açısından büyük öneme sahiptir.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Karmon Mavisi, 25-30 mm kanat açıklığına sahip, nispeten küçük bir kelebektir. Erkeklerin kanat üst yüzeyi parlak mavi renkteyken, dişilerde bu renk daha mat ve kahverengidir, ancak kanatların iç kısmında mavi bir ışıltı görülebilir. Alt kanat yüzeyi ise, grimsi-beyaz bir zemin üzerinde dağınık, küçük siyah benekler ve turuncu lekeler içerir.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklem bacaklılar)
Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
Takım (Order): Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
Aile (Family): Lycaenidae
Cins (Genus): Plebejus
Tür (Species): Plebejus carmon (Lederer, 1867)

Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları

Bu kelebek, sadece Türkiye'nin doğusunda bulunan çok sınırlı bir coğrafi alana endemiktir. Genellikle yüksek rakımlı, dağlık ve kayalık bölgelerde, tırtılının besin bitkisinin bulunduğu alanlarda yaşar.

Habitat Tercihi: Genellikle alpin çayırları ve dağ eteklerindeki bozkır alanlarını tercih eder.

2. Fiziksel Özellikler ve Yaşam Alanları

Plebejus carmon'un yaşam döngüsü, ana besin kaynağı olan bitkilerle sıkı bir ilişki içindedir.

Yaşam Döngüsü: Dişi kelebekler, yumurtalarını ana besin bitkisi olan ve sınırlı bir yayılışa sahip geven (Astragalus) türleri üzerine bırakır. Tırtıl, bu bitkilerin yaprakları ve çiçekleriyle beslenerek gelişir.
Davranış: Gündüzleri aktiftir.

3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi

Ekolojik Rolü: Karmon Mavisi, dar bir alana endemik olması ve özel besin gereksinimi nedeniyle ekolojik açıdan büyük öneme sahiptir. Bulunduğu ekosistemin bir parçasıdır. Dar yayılışlı bu tür, yaşadığı habitatın sağlığının bir gösterge türü olarak kabul edilir.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

Koruma Durumu: Plebejus carmon, dünya çapında nadir bir türdür ve popülasyonu son derece küçüktür. Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) listesinde yer almaz, ancak dar yayılışı ve yüksek irtifa habitatının hassasiyeti nedeniyle korunması gereken bir tür olarak değerlendirilmektedir.
Tehditler: Bu türün karşılaştığı başlıca tehditler arasında habitat yok oluşu ve habitat parçalanması yer alır. İnsan faaliyetleri, aşırı otlatma ve iklim değişikliği gibi faktörler, dar yayılışlı bu hassas türün yaşam alanlarını tehdit etmektedir.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi