Parablennius gattorugine

Parablennius gattorugine, Levreksiler takımı Perciformes içinde, Horozbina balığıgiller familyası Blenniidae'ye ait, karakteristik görünümlü bir dip balığıdır. Halk arasında Horozbina veya Kayabalığı olarak bilinir. Özellikle gözlerinin üzerindeki dallı dokunaçlar ve kayalık habitatlara olan adaptasyonu ile tanınır.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Horozbina, Doğu Atlantik Okyanusu'nun kıyı sularından, tüm Akdeniz'e ve Karadeniz'e kadar yayılış gösteren yerleşik (rezident) bir türdür. Türkiye'nin Ege, Akdeniz, Marmara ve Karadeniz kıyılarındaki kayalık bölgelerde yaygın olarak bulunur ve bu suların bentik (dip) faunasının önemli bir parçasıdır.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Chordata (Kordalılar)
Sınıf (Class): Actinopterygii (Işınsal Yüzgeçliler)
Takım (Order): Perciformes (Levreksiler)
Aile (Family):: Blenniidae (Horozbina Balığıgiller)
Cins (Genus):: Parablennius
Tür (Species):: Parablennius gattorugine (Linnaeus, 1758)

2. Fiziksel Özellikler ve Morfoloji

Boyut: Küçük ve orta boy bir balıktır; genellikle 15–20 cm uzunluğa ulaşır, nadiren 30 cm'ye kadar büyüyebilir.
Tüy ve Vücut: Vücudu uzundur, yandan hafifçe basıktır ve diğer Horozbina türleri gibi palsuz bir cilde sahiptir.
Dokunaçlar (Ayırt Edici Özellik): En belirgin özelliği, gözlerinin hemen üzerinde yer alan, büyük ve belirgin şekilde dallanmış (tüylü/feathery) dokunaçlarıdır (supraorbital tentacles). Bu dokunaçlar, türün ayırt edilmesinde kritik rol oynar.
Ağız ve Dişler: Ağzı nispeten geniştir. Çenelerinde, yosunları ve küçük organizmaları kazımaya yarayan tarak benzeri (comb-like) dişler bulunur.
Renk: Rengi genellikle kahverengi, kırmızımsı veya yeşilimsi tonlarda olup, çevresiyle uyum sağlayan koyu benekler veya bantlarla kaplıdır.

3. Ekolojik ve Biyolojik Davranışlar

Habitat: Tipik olarak kayalık ve taşlık kıyı şeritlerinde, su altı mağaralarında, yarık ve oyuklarda yaşar. Genellikle sığ sudan başlayarak yaklaşık 30-40 metre derinliğe kadar bulunabilir.
Davranış: Sıklıkla yuvasından dışarı bakarken görülür. Bölgeci (territorial) bir balıktır ve yuvasını diğer bireylere karşı korur. Özellikle üreme döneminde erkekler, dişileri yuvaya çekmek için özel davranışlar sergiler.
Beslenme: Etobur ağırlıklı beslenir. Diyeti küçük kabuklular, yengeç larvaları, deniz kurtları ve yosunlarla beslenen küçük omurgasızlardan oluşur.
Üreme: Yumurtalarını genellikle kayaların altındaki oyuklara veya midye kabuklarının içine bırakır. Yumurtalar, erkek tarafından kuluçka dönemi boyunca yoğun bir şekilde korunur ve havalandırılır.

4. Ekolojik Önemi ve Koruma Durumu

Ekolojik Rolü: Yaşadığı kayalık ekosistemlerde bentik omurgasızların kontrolünde rol oynar. Deniz diplerinin biyoçeşitliliğinin bir göstergesidir.
Ticari Değer: Küçük boyutu ve bölgeci yaşam tarzı nedeniyle ticari balıkçılıkta doğrudan bir değeri yoktur, ancak deniz akvaryumculuğunda bazen popüler olabilir.
Koruma Durumu: Geniş yayılımı ve yerel popülasyonlarının istikrarı nedeniyle, IUCN tarafından küresel olarak "Asgari Endişe" (Least Concern - LC) olarak sınıflandırılmıştır. Ancak, kıyı habitatlarının bozulması, kirlilik ve deniz dibi tahribatı gibi yerel tehditlere karşı hassastır.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:
Froese, R. and D. Pauly. Editors. (2024). FishBase. World Wide Web electronic publication.
Miller, P. J. (1986). Blennioidei. In Whitehead P. J. P. et al. (eds.) Fishes of the North-eastern Atlantic and the Mediterranean, Vol. 3. UNESCO.
Louisy, P. (2006). Guide d'identification des poissons marins: Europe et Méditerranée. Ulmer.
Fotoğraf:https://www.inaturalist.org/photos/477107