Aidablennius sphynx
Aidablennius sphynx, ismini Mısır'daki Sfenks'e gönderme yapan (Aidablennius cins adı, Verdi'nin Mısır'da geçen Aida operasından esinlenmiş olabilir) tek türdür. Akdeniz'in sığ, güneşli kayalıklarında yaşar.
Taksonomik Sınıflandırma
SeviyeSınıflandırma AdıAçıklamaÂlem (Kingdom)Animalia (Hayvanlar)Şube (Phylum)Chordata (Kordalılar)Aile (Family)Blenniidae (Taraktı Dişli Kılıç Balıkları)Cins (Genus)AidablenniusTür (Species)A. sphynx (Valenciennes, 1836)
Genel Özellikler ve Ekoloji
Fiziksel Özellikler:
- Boyut: Küçük yapılı bir kılıç balığıdır; maksimum toplam uzunluğu genellikle 8 cm TL (Toplam Uzunluk) civarındadır.
- Ayırt Edici Özellik: Gözlerinin üzerinde tek, dallanmamış filamentli dokunaçlar bulunur. Cinsel dimorfizm (eşeysel farklılık) belirgindir: Erkeklerin gözünün arkasında, üreme döneminde daha belirgin hale gelen, kırmızı halkalı yuvarlak, mavi-gri bir leke bulunur.
- Morfoloji: Vücut uzun, yanal olarak basıktır. Sırt yüzgeci iki parçalıdır.
Habitat ve Dağılım:
- Dağılım Alanı: Akdeniz, Karadeniz ve Atlantik Okyanusu'nun Fas kıyılarına kadar uzanan doğu bölgelerinde yaygındır.
- Yaşam Alanı: Bentik bir tür olup, çok sığ, kayalık littoral zonda yaşar. Doğrudan güneş ışığına ve dalgalara maruz kalan, alglerle kaplı yatay kayalık terasları tercih eder.
- Derinlik: Genellikle sığ su balığıdır; 0 metre ile 3 metre arasında yoğunlaşır.
Beslenme:
- Diyet: Esas olarak bentik algler ve küçük omurgasızlarla beslenen hepçil (omnivor) bir türdür. Besin arayışı sırasında kayalık yüzeyleri otlarlar ("graze").
Davranış ve Biyolojik Gerçekler:
- Üreme: Yumurta bırakan (ovipar) bir türdür. Üreme mevsiminde (ilkbahar-yaz) erkekler bir yuvayı (genellikle kaya deliği veya oyuk) hazırlar ve dişinin bıraktığı yumurtaları çatlayana kadar korur. Erkekler, yuvayı koruma görevi nedeniyle üreme döneminde beslenmeyi sınırladığı için kilo kaybedebilir.
- Zehirlilik: Aidablennius sphynx türü zehirli değildir. İnsanlar için herhangi bir zehir mekanizması (zehirli bez veya diken) taşımaz ve zararsız kabul edilir.
Korunma Durumu ve Kaynak
- Tehdit Durumu (IUCN): Türün geniş yayılımı ve popülasyonlarının istikrarlı olması nedeniyle En Az Endişe Veren (Least Concern - LC) kategorisinde sınıflandırılmıştır (2011 değerlendirmesi).
- Hassasiyet: Düşük seviyede hassasiyete sahiptir.
Kaynak: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi (Ichthyoloji, FishBase, IUCN verileri ve Akdeniz deniz biyolojisi araştırmalarından derlenmiştir)
