Narcissus tazetta

Narcissus tazetta – Çok Çiçekli Nergis

(Hoş kokulu, beyaz-sarı çiçekli, Akdeniz kökenli dayanıklı bir nergis türüdür.)

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Plantae (Bitkiler)
• Bölüm: Tracheophyta (Damar sistemine sahip bitkiler)
• Sınıf: Liliopsida (Tek çenekliler)
• Takım: Asparagales
• Familya: Amaryllidaceae (Nergisgiller)
• Cins: Narcissus
• Tür: Narcissus tazetta L.

Yayılış ve Habitat

• Doğal Yayılış: Akdeniz Havzası, Güney Avrupa, Kuzey Afrika, Ortadoğu ve Batı Asya
• Türkiye’deki Durumu: Ege, Akdeniz ve Marmara bölgelerinde doğal ve yarı-doğal populasyonları bulunur; bazen süs bitkisi olarak da yetiştirilir
• Habitat:
• Kıyıya yakın çalılıklar
• Taşlık yamaçlar
• Tarlalar, bahçeler ve eski yerleşim alanları
• Kışları ılıman geçen bölgelerde daha yaygındır

Morfolojik Özellikler

• Boy: 20–45 cm
• Soğan: Yumrumsu ve çok yıllık
• Yaprak:
• Şerit şeklinde, grimsi yeşil, bazal
• Çiçeklenmeden önce çıkar
• Çiçek:
• Her sapta 3–15 çiçek birden açabilir (çok çiçekli)
• Taç yapraklar beyaz, ortadaki taççık (korona) sarı renklidir
• Hoş ve keskin bir kokusu vardır
• Çiçeklenme Dönemi: Aralık – Mart arası (iklime bağlı olarak değişebilir)

Biyolojik Özellikler

• Üreme:
• Soğanla vejetatif olarak çoğalır
• Tohumla üremesi daha az yaygındır
• Tozlaşma:
• Arılar ve kelebekler başta olmak üzere insektofil (böcek tozlaşmalı)
• Kokusu gece uçan böcekleri de cezbedebilir
• Adaptasyon:
• Kurak yazlara dayanıklıdır, yazı toprak altında geçirir (soğan dormansı)
• Akdeniz tipi iklime mükemmel uyumludur

Ekolojik ve Kültürel Rol

• Ekosistem Rolü:
• Erken çiçeklenmesiyle kış-sonu nektar arayan böcekler için önemli kaynaktır
• Kültürel Kullanım:
• Süs bitkisi olarak bahçelerde ve mezarlıklarda kullanılır
• Geleneksel halk hekimliğinde bazı bölgelerde kullanılmıştır (ama dikkatli olunmalıdır çünkü zehirlidir)
• Toksik Özellik:
• ❗ Tüm bitki, özellikle soğanı alkaloid içerdiğinden zehirlidir (hayvanlar ve insanlar için)

Koruma ve Tehditler

• Koruma Durumu:
• IUCN tarafından tür düzeyinde tehdit altında gösterilmez
• Ancak doğal populasyonlar soğan sökümü, yapılaşma ve tarımsal baskı nedeniyle lokal olarak tehdit altındadır
• Tehditler:
• Ticari amaçla bilinçsizce soğan sökümü
• Kıyı bölgelerde habitat kaybı
• Yabani formların kültivarlarla melezlenmesi

Gözlem ve Yetiştiricilik Notları

• Doğal gözlem zamanı: Ocak–Mart
• Bahçede yetiştirme:
• Sonbaharda (Eylül–Ekim) soğan dikimi yapılır
• Tam güneş ya da yarı gölge alanlarda başarılıdır
• Su geçirgen, kireçli toprağı sever
• Çoğaltma: Soğan yavrularının ayrılmasıyla kolayca yapılabilir

🧪 Bilimsel Not

• Narcissus tazetta, genetik varyasyon açısından çok zengindir ve birçok yerel varyetesi vardır (N. tazetta var. italicus, var. aureus gibi)
• Ayrıca bu tür, kesme çiçekçilik sektöründe de değerlidir