Luidia ciliaris
Kaynak:
Özalp, H.B. 2023. Çanakkale Boğazı Dardanos Mercan Resifi: Biyoçeşitlilik ve Sualtı Canlı Yaşamı/Dardanos Coral Reef of the Çanakkale Strait: Biodiversity and Underwater Biota. Türk Deniz Araştırmaları Vakfı Yayınevi (uluslararası) Yayınevi (webofscience cit.dat.), ISBN: 978-975-8825-57-8. A4OFSET Matbaa, İstanbul, 2023 (uluslararası yayınevi).
Luidia ciliaris – Yedi Kollu Deniz Yıldızı
(Bu tür, özellikle uzun, kıvrık ve esnek kolları, oldukça aktif davranışları ve hızlı yırtıcı tepkileriyle tanınır. Diğer birçok deniz yıldızının aksine, pasif değil; aktif şekilde avlanabilen bir türdür.)
Latince Adın Kökeni ve Anlamı
- Luidia: 19. yüzyıl deniz biyologu Edward Lhuyd’a ithafen adlandırılmıştır
- ciliaris: Latince cilia (kirpik, saçak) → “kirpikli, saçaklı” anlamında; türün kolları boyunca görülen saçak benzeri yapıları tarif eder
- Anlamı: “Saçaklı Luidia türü” – kollarının çevresindeki hareketli yapılar nedeniyle
Bilimsel Sınıflandırma
- Alem: Animalia
- Şube: Echinodermata (Derisi dikenliler)
- Sınıf: Asteroidea (Deniz yıldızları)
- Takım: Paxillosida
- Familya: Luidiidae
- Cins: Luidia
- Tür: Luidia ciliaris (Philippi, 1837)
Yayılış ve Habitat
- Yayılış Alanı:
- Doğu Atlantik: Norveç’ten Batı Afrika’ya kadar
- Tüm Britanya adaları çevresi
- Akdeniz’in batı ve orta bölgeleri
- Türkiye’deki Durumu:
- Doğrudan gözlemlenmesi çok nadir; Ege açıklarında derin deniz araştırmalarında rastlanmıştır
- Habitat:
- 10–400 m derinlik
- Yumuşak sedimentli (kumlu/çamurlu) tabanlar
- Deniz çayırlarının kenarında, taşlık alanlarla sınır yerlerde görülür
Morfolojik Özellikler
- Kol sayısı: Genellikle 7 kol, bazen 6–8 olabilir
- Vücut çapı: 30–50 cm (kol uzunluğu dâhil)
- Renk: Turuncu, kırmızımsı kahverengi tonlarda; merkezi disk daha açık
- Kollar:
- Çok uzun ve dar
- Üzerinde ince, kirpik benzeri çıkıntılar (cilia) ve dikenimsi yapılar vardır
- Ambulakral oluk: Düz, kolun alt yüzeyinde
- Yüzey: Yumuşak ve kısmen tüylü; sert dış iskelet taşımaz
Davranış ve Adaptasyonlar
- Aktif hareket kabiliyeti:
- Diğer deniz yıldızlarına göre oldukça hızlı hareket edebilir
- Kolları birbirinden bağımsız kıvrılarak yön değiştirir
- Beslenme davranışı:
- Avına doğru yönelip kollarıyla kapatarak yutar
- Sindirim sistemi avı tamamen yutmaya uygundur – dış mide çıkarımı yapmaz
- Kol yenileme (rejenerasyon):
- Koptuğunda kol yeniden oluşabilir
- Kopan kol birkaç hafta içinde yeniden çıkmaya başlar
Ekosistem Rolü ve Beslenme
- Beslenme tipi:
- Aktif yırtıcı
- Kum içinde yaşayan yumuşakçalar, deniz kestanesi larvaları, solucanlar, küçük omurgasızlar
- Ekosistem rolü:
- Dip organizmalarının kontrolünde rol oynar
- Biyoçeşitliliği şekillendiren “orta seviye avcı” görevi görür
- Av ve avcı ilişkisi:
- Orfoz, köpekbalığı yavruları ve büyük yengeçler tarafından avlanabilir
Tıbbi ve Bilimsel Kullanım
- Kollardaki hareketli cilialar, yumuşak doku biyomekaniği araştırmalarında kullanılmıştır
- Pigment bileşimi, antioksidan içeriği yönünden araştırılmaktadır
- Deniz yıldızlarındaki sinir ağı çalışmaları ve rejenerasyon fizyolojisi için model organizmalardan biridir
Zehirlilik Durumu
- İnsanlar için zehirli değildir
- ❌ Yalnızca taşındığında veya sıkıldığında dikenimsi yapılar batabilir
- Yenilmez, ekonomik değeri yoktur
Kültürel ve İlginç Bilgiler
- Dalgıçlar tarafından “yürüyen yedi kollu örümcek” olarak betimlenir
- Renk ve yapısıyla deniz tabanında hemen kamufle olur
- Antik halklar tarafından “kırmızı deniz yaratığı” olarak adlandırılmıştır
- Avrupa kıyılarında çevre izleme programlarında sıkça gözlemlenen deniz yıldızı türlerinden biridir
