Loxostege sticticalis
Loxostege sticticalis – Şekerpancarı Kurdu
(İngilizce: Beet Webworm, Mint Moth)
Bilimsel Sınıflandırma
- Alem: Animalia
- Şube: Arthropoda
- Sınıf: Insecta
- Takım: Lepidoptera
- Familya: Crambidae
- Alt familya: Pyraustinae
- Cins: Loxostege
- Tür: Loxostege sticticalis Linnaeus, 1761
Doğal Dağılım ve Habitat
Loxostege sticticalis, Palearktik bölgenin tamamında, özellikle Orta Asya, Doğu Avrupa ve Türkiye'de tarımsal önemi olan yaygın bir türdür.
- Türkiye:
- Özellikle İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Trakya bölgelerinde yaygın
- Kuru tarım alanlarında, özellikle şekerpancarı, ayçiçeği ve baklagil ekili alanlarda görülür
- Habitat:
- Tarım arazileri
- Yarı kurak bozkır bölgeler
- Nadas alanları, çalılıklar ve yol kenarları
Tanımlayıcı Özellikler
- Ergin (kelebek):
- Kanat açıklığı: 18–28 mm
- Ön kanatlar: Açık kahverengi–gri zemin üzerine koyu zigzaglı desenler
- Arka kanatlar: Açık gri, merkezde koyu bant
- Göz alıcı değil, kamuflaja uygun renktedir
- Larva (tırtıl):
- Yeşilimsi gri–siyah
- Vücut boyunca 3 adet açık renk longitudinal çizgi
- Baş kapsülü siyah
Biyoloji ve Yaşam Döngüsü
- Nesil sayısı: 2–3 nesil/yıl (iklim koşullarına bağlı)
- Kışı geçirme şekli: Pupa olarak toprağın 5–15 cm altında
- Yumurtlama: Dişi bireyler, bitkinin yaprak altına 200–400 yumurta bırakır
- Larva süresi: Yaklaşık 15–20 gün
- Pupa süresi: 10–14 gün
- Ergin ömrü: 5–10 gün
Beslenme ve Zarar Durumu
- Konukçu bitkiler:
- Şekerpancarı (Beta vulgaris)
- Ayçiçeği, mercimek, bakla, nohut
- Yabancı otlar: Chenopodium, Artemisia, Atriplex
- Zarar Şekli:
- Larvalar yaprakların epidermisini kemirerek iskeletleşme şeklinde zarar yapar
- Yoğun popülasyonlarda tarla tamamen zarar görebilir
- Özellikle ilkbahar ve yaz başında kritik seviyelere ulaşır
- Ekonomik Önemi:
- Türkiye’de ve Orta Asya’da şekerpancarı zararlısı olarak bilinir
- Uygun iklim koşullarında yılda 3 nesille büyük popülasyon patlamalarına neden olabilir
- %50'ye kadar verim kaybına yol açabilir
Tehdit ve Mücadele Yöntemleri
Kimyasal Mücadele:
- Erken larva döneminde insektisit uygulanmalıdır
- Uygun aktif maddeler: Diflubenzuron, Spinosad, Lambda-cyhalothrin
Biyoteknik ve Biyolojik Mücadele:
- Feromon tuzakları ile ergin popülasyon takibi
- Doğal düşmanlar:
- Trichogramma spp. (yumurta parazitoitleri)
- Chrysoperla carnea (avcı larvalar)
- Bacillus thuringiensis bazlı preparatlar
Kültürel Önlemler:
- Derin toprak işleme (pupalara zarar)
- Nadas uygulaması
- Yoğun enfestasyonlu yaprakların uzaklaştırılması
İnsana Zararlılık Durumu
- İnsana doğrudan zararsızdır
- Tırtıllar sokmaz, zehir taşımaz
- Ancak yoğun temas ciltte hafif tahrişe sebep olabilir (mekanik)
Zehirlilik Durumu
- Zehirli değildir.
- İnsanlar, hayvanlar veya diğer böcekler için toksik madde üretmez
- Pestisit direnç gelişimi gözlenebilir → entegre mücadele önerilir
İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale
- Tırtıllar ciltte hassas bireylerde hafif kızarıklık yapabilir
- Belirgin reaksiyon varsa:
- Soğuk su ile yıkayın
- Antihistaminik krem kullanılabilir
- Gözle temasta bol suyla durulayın
Latince Adının Etimolojisi
- Loxostege: Yunanca loxos = eğri, stege = örtü → “eğri desenli kanat”
- sticticalis: Latince stictus = benekli → kanat üzerindeki nokta ve bantlara atıf
Bilimsel ve Ekolojik Önemi
- Göçmen özellik göstermesiyle (özellikle Orta Asya popülasyonları) popülasyon dinamiği modellerinde kullanılır
- Pestisit direnci üzerine yapılan entomolojik araştırmalarda örnek model tür
- Şekerpancarı ve ayçiçeği üretiminde zararlı yönetim planlarında kritik türlerden biridir
Kaynakça
- CABI Invasive Species Compendium – Loxostege sticticalis
- Efil, L. & Öztürk, M. (2003). Türkiye’de Şeker Pancarı Zararlıları.
- EPPO Global Database
- Kaya, G. (2011). “Loxostege sticticalis’in biyolojisi ve entegre mücadelesi üzerine bir derleme”
- Akyüz, İ. (2006). “Şeker pancarında zararlı lepidopter türleri”
- FAO Agricultural Pest Database
- Heidari, A. & Mirmoayedi, A. (2012). “Life Table Studies of L. sticticalis in Iran”
