Hypsosinga pygmaea

Hypsosinga pygmaea: Cüce Küre Ağ Örümceği

Hypsosinga pygmaea, Araneidae familyasına (Küre Ağ Örümcekleri) ait, küçük boyutlu ve karnındaki değişken desenleriyle dikkat çeken bir örümcek türüdür. Latince "pygmaea" kelimesi "cüce" anlamına gelir ve bu türe küçük boyutu nedeniyle verilmiştir.

Hypsosinga pygmaea Hakkında Detaylı Bilgiler

Hypsosinga pygmaea, Sundevall tarafından 1831 yılında tanımlanmıştır. Zehirli olmasına rağmen, minik boyutu ve uysal doğası nedeniyle insanlar için tamamen zararsız kabul edilir. Kuzey Amerika, Avrupa, Türkiye, İsrail, Kafkasya, Rusya (Uzak Doğu'ya kadar), İran, Orta Asya, Çin, Kore ve Japonya'ya kadar uzanan geniş bir Palearktik dağılıma sahiptir. Ayrıca Güney Afrika, Özbekistan, ABD ve Küba'ya da tanıtıldığı bildirilmiştir. Genellikle alçak bitki örtüsünde, özellikle kalkerli otlaklarda, fundalıklarda ve diğer engebeli çayırlıklarda küçük, dikey küre ağları örer. Hem erkek hem de dişiler ilkbahar sonu ve yaz başında olgunlaşır.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum Hypsosinga pygmaea'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem: Animalia (Hayvanlar)
• Şube: Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf: Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım: Araneae (Örümcekler)
• Familya: Araneidae Clerck, 1757 (Küre Ağ Örümcekleri / Çark Ağ Örümcekleri)
• Cins: Hypsosinga Ausserer, 1871
• Tür: Hypsosinga pygmaea (Sundevall, 1831)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu World Spider Catalog'a ve GBIF gibi kaynaklara göre Hypsosinga pygmaea, Kuzey Amerika, Avrupa, Türkiye, İsrail, Kafkasya, Rusya (Avrupa'dan Uzak Doğu'ya kadar), İran, Orta Asya, Çin, Kore ve Japonya'yı kapsayan geniş bir Palearktik dağılıma sahiptir. Bu, türün Kuzey Yarımküre'nin ılıman bölgelerinde oldukça yaygın olduğu anlamına gelir.

Türkiye'deki örümcek faunası kayıtlarında da yer almaktadır. Kırklareli, Çanakkale, Tekirdağ ve İstanbul gibi Avrupa Yakası'ndan birçok kayıt mevcuttur. Ayrıca Güneydoğu Anadolu (Gülek Geçidi) ve diğer bölgelerden de kaydı bulunmaktadır. Bu, türün Türkiye'nin geniş bir coğrafyasında, çeşitli habitatlarda yaygın olarak görülebileceğini düşündürmektedir.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Hypsosinga pygmaea küçük bir örümcektir. Cinsel dimorfizm gösterir, dişiler erkeklerden biraz daha büyüktür.

• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 3.5-5 mm civarındadır. Karnı koyu kırmızımsı kahverengiden siyaha kadar değişebilir ve çok değişken boyut ve şekillerde krem beyazdan sarıya kadar değişen boyuna çizgilere sahiptir.
• Erkek: Vücut uzunluğu yaklaşık 2.5-3.5 mm civarındadır. Karnı koyu kahverengiden parlak siyaha kadar değişebilir ve neredeyse hiç desen göstermez.

Renk ve Morfoloji:

• Karapaks (Prosoma): Siyah-kahverengi renktedir. Göz bölgesi ve kenarı biraz daha parlaktır.
• Sternum: Siyah renklidir. Bu, onu benzer tür olan Hypsosinga sanguinea'dan ayırmada önemli bir özelliktir (H. sanguinea'nın sternumu sarımsı kırmızıdır).
• Bacaklar: Sarıdan turuncuya kadar değişen renklerdedir. Erkeklerde ön bacakların (Femur I) alt yarısı koyu kahverengiden siyaha kadar koyu renklidir. Palp'lar sarıdan turuncuya, tarsiler ise koyu kahverengiden siyaha kadar değişir. Bacaklar genellikle belirgin halkasızdır.
• Karın (Opisthosoma): Güçlü bir şekilde şişkin ve yuvarlaktır. Dişilerde genellikle siyah-kahverengi zemin üzerinde 3 beyaz veya krem renkli boyuna çizgi bulunur. Erkeklerde nadiren tamamen siyah olabilir. Karın alt kısmı siyahtır ve genellikle iki parlak boyuna çizgiye sahiptir.

Ayırt Edici Özellikler:

• Küçük Boyut: Cins içindeki en küçük türlerden biridir.
• Karnındaki Değişken Beyaz Çizgiler: Özellikle dişilerde belirgindir.
• Siyah Sternum: H. sanguinea'dan ayrımını kolaylaştırır.
• Habitat Tercihi: Alçak bitki örtüsü ve nemli, güneşli alanlarda bulunur.

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Hypsosinga pygmaea, boyutunun küçüklüğüne rağmen karnındaki o değişken beyaz çizgilerle oldukça estetik bir örümcektir. Bu çizgiler, onun bulunduğu otsu bitki örtüsü arasında kamufle olmasına yardımcı olur. Ekosistemde, özellikle küçük böceklerin popülasyonunu kontrol ederek önemli bir biyolojik dengeleyici rol oynarlar."

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yuva Yapısı (Küre Ağı): Hypsosinga pygmaea, tipik olarak dikey küre ağları örer. Bu ağlar genellikle yerden alçak, 0.5 metre civarında veya daha az yükseklikte, otsu bitkiler ve fundalıklar arasında kurulur. Ağlar nispeten küçük ve çok güçlü değildir, ancak avlarını hızla yakalamak için yeterlidir. Örümcek gündüzleri genellikle ağın merkezinde veya yakınında gizlenerek bekler.

Habitat Tercihi: Bu türler genellikle nemli, güneşli ve yoğun bitki örtüsüne sahip alanları tercih eder:

• Kalkerli Otlaklar (Calcareous Grasslands): Kireçli topraklar üzerindeki çayırlar.
• Fundalıklar (Heathland): Funda bitkisinin yaygın olduğu bölgeler.
• Asidik Otlaklar ve Diğer Engebeli Çayırlar: Ot yoğunluğunun fazla olduğu yerler.
• Alçak Çalılar: Bazen alçak çalılar üzerinde de bulunabilirler.

Yaşam Tarzı: Ağlarına takılan küçük uçan böceklerle beslenen pasif avcılardır. Yetişkinler genellikle Nisan'dan Eylül'e kadar aktiftir. Avlandıklarında hızlı tepki verirler ve avlarını etkisiz hale getirirler.

Beslenme ve Üreme

Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca diyetleri küçük sinekler, sivrisinekler, yaprak bitleri (örn. Aphis fabae) ve diğer küçük uçan böceklerdir. Böcek zararlılarını tüketmede etkili oldukları gözlemlenmiştir.

Üreme: Hem dişi hem de erkek bireyler ilkbahar sonu ve yaz başında (genellikle Mayıs-Ağustos ayları) olgunlaşır ve çiftleşme bu dönemde gerçekleşir. Dişiler, yumurtalarını ipekten yapılmış yumurta keselerinin içine bırakır. Yumurta keselerinin tam konumu hakkında detaylı bilgi az olsa da, diğer küre ağ örümcekleri gibi genellikle ağın yakınındaki bitki örtüsüne veya bir gizlenme yerine asılır. Yavrular yumurtadan çıktıktan sonra kendi başlarına yaşamaya başlarlar.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Hypsosinga pygmaea da zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.

İnsanlar İçin Tehlikesi: Hypsosinga pygmaea'nın insanlar için tehlikesi son derece düşüktür ve tamamen zararsız kabul edilir. Zehirleri insanlar üzerinde ciddi etkilere yol açmaz. Boyutlarının çok küçük olması ve genellikle uysal doğası nedeniyle, ısırıkları çok nadirdir ve sadece sıkıştırıldıklarında veya ciddi şekilde tahrik edildiklerinde gerçekleşir.

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Hypsosinga pygmaea gibi küre ağ örümceklerinin zehirleri insanlar için herhangi bir sağlık riski taşımaz. Bu örümcekler, ekosistemdeki böcek popülasyonlarını doğal yollarla kontrol etmeye yardımcı olan önemli canlılardır. Örneğin, tarım alanlarındaki yaprak bitleri gibi zararlılarla beslenerek biyolojik mücadelede potansiyel bir rol oynayabilirler. Onları doğal ortamlarında rahatsız etmemek en doğrusudur."

Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:

• Isırık bölgesinde çok hafif kaşıntı veya kızarıklık.
• Genellikle gözle görülür bir ağrı veya şişlik olmaz. Bu semptomlar genellikle kısa sürede kendiliğinden geçer. Çok nadir durumlarda (genellikle daha büyük Araneidae türleri için geçerli), hafif lokal ağrı, şişlik ve kızarıklık görülebilir, ancak sistemik reaksiyonlar son derece istisnadır.

Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

• Isırık bölgesini sabun ve su ile temizleyin.
• Gerekirse soğuk kompres uygulanabilir. Tıbbi müdahale neredeyse hiçbir zaman gerekmez.

Türkiye'deki Hypsosinga pygmaea Kayıtları

Hypsosinga pygmaea, Türkiye örümcek faunasında kayıtlı bir türdür. Balkan Spiders gibi veri tabanları ve Türkiye'de yapılan bilimsel çalışmalar, bu türün Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde bulunduğunu doğrulamaktadır. Özellikle Kırklareli (Vize, Demirköy), Çanakkale (Eceabat, Gökçeada), Tekirdağ (Saray) ve İstanbul (Beşiktaş, Fatih) gibi Avrupa Yakası'ndan çok sayıda kayıt bulunmaktadır. Ayrıca, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki Gülek Geçidi ve Antalya havzası gibi yerlerden de kaydedilmiştir. Bu geniş dağılım, türün Türkiye'nin farklı iklim ve bitki örtüsü koşullarına uyum sağlayabildiğini göstermektedir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog - Hypsosinga pygmaea (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
3. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
4. Kaynağa Erişim: GBIF Species: Hypsosinga pygmaea (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
5. Araneae - Spiders of Europe: Avrupa örümcekleri hakkında detaylı bilgiler içeren bir kaynak.
6. Kaynağa Erişim: Araneae - Hypsosinga pygmaea (Not: Bu link H. albovittata'yı gösteriyor ancak araneae.nmbe.ch üzerinden H. pygmaea bilgisine ulaşılabilir).
7. ArachnoPhoto - Hypsosinga pygmaea: Türün fiziksel özellikleri, habitatı ve dağılımı hakkında bilgiler.
8. Kaynağa Erişim: ArachnoPhoto - Hypsosinga pygmaea (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
9. NatureSpot - Hypsosinga pygmaea: Birleşik Krallık'taki türün özellikleri ve gözlem bilgileri.
10. Kaynağa Erişim: NatureSpot - Hypsosinga pygmaea (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
11. Spider Recording Scheme (British Arachnological Society) - Hypsosinga pygmaea: Birleşik Krallık'taki türün detaylı dağılımı ve ekolojisi.
12. Kaynağa Erişim: Summary for Hypsosinga pygmaea (Araneae) - Spider Recording Scheme (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
13. Balkan Spiders - Hypsosinga pygmaea: Balkanlar'daki dağılımı ve faunistik referanslar, Türkiye kayıtlarını da içerir.
14. Kaynağa Erişim: Hypsosinga pygmaea - Balkan Spiders (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
15. Araneidae-cz - Orb-weaver bite: Küre ağ örümceklerinin ısırıkları ve insanlar üzerindeki etkileri hakkında genel bilgiler.
16. Kaynağa Erişim: Orb-weaver bite - Araneidae-cz (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
17. ResearchGate - First records for spider fauna of the European part of Turkey (Araneae): Türkiye'nin Avrupa Yakası'ndaki örümcek faunasına dair ilk kayıtlar (H. pygmaea'nın bulunduğu birçok lokasyon bilgisi içerir).
18. Kaynağa Erişim: First records for spider fauna of the European part of Turkey (Araneae) (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
19. European Society of Arachnology - The spider fauna of the Gülek Pass (Turkey) and its environs (Araneae): Gülek Geçidi ve çevresindeki örümcek faunası üzerine bir çalışma, H. pygmaea'nın Türkiye'deki dağılımına katkı sağlar.
20. Kaynağa Erişim: The spider fauna of the Gülek Pass (Turkey) and its environs (Araneae) (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
21. T.C. HARRAN ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ - GURBET TEZ CD.pdf: Türkiye'de yapılan bir tez çalışması, Hypsosinga pygmaea'nın kışlama alanları ve beslenme üzerine yapılan bir araştırmada bahsedildiğini gösterir. (Bu belge Türkçe olmakla birlikte, içerdiği bilgiler ve bilimsel metodoloji uluslararası geçerliliğe sahiptir ve yabancı kaynaklarda atıf almaktadır).
22. Kaynağa Erişim: GURBET TEZ CD.pdf (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025)
23. Fotoğraf:Akio Tanikawa - http://spider.fun.cx/okinawa/List.htm(dişi) - Akio Tanikawa - http://spider.fun.cx/okinawa/List.htm (erkek)