Araneus angulatus

Harika bir örümcek türü daha! Araneus angulatus, Araneidae familyasına (Küre Ağ Örümcekleri) ait, Avrupa Bahçe Örümceği (Araneus diadematus) ile benzerlik gösteren ancak karın kısmındaki belirgin tüberkülleriyle (çıkıntılarla) ayrılan bir örümcek türüdür. "Angulatus" Latince'de "açılı" veya "köşeli" anlamına gelir, bu da karnındaki belirgin köşeli çıkıntılara atıfta bulunur.

Araneus angulatus: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Araneus angulatus için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Familyasının genel adı olan "Küre Ağ Örümceği" veya bilimsel adıyla anılması daha yaygındır. Karın yapısından dolayı "Köşeli Küre Ağ Örümceği" olarak da adlandırılabilir.

Araneus angulatus, Araneidae familyasına ait orta ila büyük boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. Bu tür, literatürdeki kayıtlara göre Palearktik bölgede (Avrupa, Türkiye, Kafkaslar, Rusya (Avrupa'dan Uzak Doğu'ya), Kazakistan, Japonya) geniş bir yayılışa sahiptir. İlk olarak 1757 yılında İsveçli entomolog ve araknolog Carl Alexander Clerck tarafından tanımlanmıştır. Genellikle ormanlık alanlarda, çalılıklarda, ağaçlar üzerinde ve deniz kıyısındaki çalılıklarda ağ örer.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Araneus angulatus'un bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
Familya (Family): Araneidae Simon, 1864 (Küre Ağ Örümcekleri)
Cins (Genus): Araneus Clerck, 1757
Tür (Species): Araneus angulatus Clerck, 1757

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Araneus angulatus, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik bölgede (Avrupa, Türkiye, Kafkaslar, Rusya (Avrupa'dan Uzak Doğu'ya), Kazakistan, Japonya) geniş bir yayılışa sahiptir. Bazı alt türleri de bulunmaktadır (Araneus angulatus personatus gibi).

Türkiye'deki örümcek faunası kayıtlarında da yer alan bir türdür. Özellikle Marmara Bölgesi ile Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi'nden kaydedilmiştir. Mevcut konumunuz olan İstanbul'da da, uygun habitatlarda (örn. ormanlık alanlar, çalılıklar) bulunma potansiyeli vardır. Türkiye'ye özgü (endemik) değildir, geniş bir coğrafyaya yayılmıştır.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Orta ila büyük boyutlu bir örümcektir.
Dişi: Vücut uzunluğu yaklaşık 12–20 mm civarındadır.
Erkek: Vücut uzunluğu yaklaşık 10–12 mm civarındadır. Erkekler dişilere göre daha küçüktür.
Renk: Genellikle açık kahverengi, kırmızımsı kahverengi tonlarında olup, üzerinde belirgin desenler bulunur.
Karapaks (Prosoma): Dişide koyu bir sınır çizgisi ile açık kırmızımsı kahverengidir. Genellikle uzun beyaz kıllarla kaplıdır, bu kıllar özellikle kenarlarda ve baş ile göğsün birleşme yerlerinde yoğunlaşmıştır.
Karın (Opisthosoma): Geniş ve oval şekilli olup, açık kahverengidir. En ayırt edici özelliği, sırt kısmında belirgin köşeli veya boynuz benzeri iki çıkıntıya (tüberkül) sahip olmasıdır. Bu tüberküller, onu Araneus diadematus gibi benzer türlerden ayırır. Karın üzerinde bazen çarpıcı, haç şeklinde beyaz bir desen de bulunabilir.
Sternum (Göğüs plakası): Koyu kahverengi olup, ortasında açık sarı, boylamasına bir işaret bulunur ve orta bölgede biraz daralmıştır.
Keliserler (Çene Yapıları): Koyu kahverengidir.
Bacaklar: Dişide açık kahverengi olup, üzerinde geniş ve koyu kahverengi halkalar bulunur. Erkeklerde bacaklar daha koyu olabilir.
Ayırt Edici Özellikler:Küre Ağı (Orb Web): Araneidae familyasının tipik özelliği olan dikey, tekerlek şeklinde, büyük küre ağları örerler. Bu ağlar bazen yüksek ağaçlara gerili geniş çerçeveli ağlar olarak da kurulabilir.
Karın Tüberkülleri: Karnın üzerindeki belirgin, köşeli veya boynuz benzeri iki çıkıntı (tüberkül). Bu özellik, en önemli ayırt edici özelliğidir.
Habitat Tercihi: Yaprak döken ormanlar, çalılıklar ve ağaçlık alanları tercih etmeleri.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Araneus angulatus, özellikle karın bölgesindeki kendine özgü tüberkülleriyle dikkat çeken bir türdür. Bu tüberküller, aynı zamanda türün adının ("angulatus" - açılı, köşeli) da kaynağıdır. Ağaçlık ve çalılık alanlardaki varlığı, orman ekosistemlerinin biyolojik çeşitliliğinin bir göstergesidir. Büyük ağları, zararlı böcek popülasyonlarının doğal kontrolünde önemli bir rol oynar.

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yuva Yapısı (Küre Ağı): Araneus angulatus, tipik olarak büyük, dikey ve tekerlek şeklinde küre ağları (orb web) örer. Bu ağlar genellikle çalılar üzerinde ve ormanlık alanlarda ağaçlar üzerine kurulur. Bazen yüksek ağaçlara gerili geniş çerçeveli ağlar da kurabilirler.
Habitat Tercihi: Bu türler genellikle ormanlık ve çalılık alanlarda bulunur:
Yaprak Döken Ormanlar: Esas olarak geniş yapraklı ağaçlık alanlar.
Çalılıklar: Yoğun çalılık bölgeler.
Deniz Kıyısı Çalılıkları: Nadiren deniz kıyısındaki çalılıklardan da kaydedilmiştir.
Bazen çamlıklardan da kaydedilse de, esas olarak geniş yapraklı ağaçlık alanları tercih ederler.
Yaşam Tarzı: Ağlarına takılan uçan böcekler (sinekler, güveler, küçük böcekler) ile beslenen avcılardır. Her iki cinsiyetten erginler genellikle haziranda görülür; dişiler eylül ayına kadar aktif kalabilir.

Beslenme ve Üreme

Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, ağlarına takılan çeşitli uçan böceklerdir.
Üreme: Mating genellikle yaz sonunda ve erken sonbaharda gerçekleşir. Dişiler yumurtalarını ipek bir kese içinde bırakır. Yumurta keseleri genellikle korunaklı bir yere (örn. dallar arasına veya ağacın kabuklarına) gizlenir ve yavrular bir sonraki ilkbaharda ortaya çıkar.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Araneus angulatus da zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Araneus angulatus'un insanlara karşı tehlikesi çok düşüktür. Boyutları orta ila büyük seviyede olmasına rağmen, zehirlerinin insanlar üzerinde ciddi etkilere yol açtığına dair hiçbir bilimsel rapor bulunmamaktadır. Genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve sadece sıkıştırıldıklarında veya tahrik edildiklerinde ısırırlar. Dişiler erkeklerden daha sık ısırabilir, ancak genellikle kaçmayı veya ölü taklidi yapmayı tercih ederler.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Küre ağ örümcekleri genellikle insanlara karşı agresif değildir ve zehirleri klinik olarak önemli reaksiyonlara neden olmaz. Isırıkları, bir arı sokmasına benzer, lokalize ağrı, kızarıklık ve şişlikle sınırlıdır. Bu türler, doğanın biyolojik çeşitliliğinin önemli bir parçasıdır ve ekosistemdeki böcek popülasyonlarının doğal dengesini sağlarlar. Özellikle orman ekosistemlerinin sağlığı için önemli göstergelerden biridir.
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:
Isırık bölgesinde hafif ağrı, kızarıklık ve şişlik.
Kaşıntı veya rahatsızlık hissi.
Bu semptomlar genellikle birkaç saat veya birkaç gün içinde kendiliğinden geçer ve çoğu zaman tıbbi müdahale gerektirmez.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
Ağrı Kesici: Ağrı ve rahatsızlık için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin parasetamol veya ibuprofen) kullanılabilir.
Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetlenirse (örn. aşırı şişlik, yayılan kızarıklık, şiddetli ağrı), alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa veya ısırık bölgesinde enfeksiyon belirtileri varsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Ancak bu durumlar, bu tür örümcekler için oldukça nadirdir.

Türkiye'deki Araneus angulatus Kayıtları

Araneus angulatus, Türkiye örümcek faunası içinde kaydedilmiş bir türdür. Özellikle Marmara Bölgesi ile Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi'nden kayıtları bulunmaktadır. İstanbul'da da, Belgrad Ormanı gibi ormanlık alanlarda ve uygun çalılık habitatlarda bulunma potansiyeli vardır.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
araneae - Araneus angulatus - Spiders of Europe: Avrupa örümcek faunası içindeki yeri, morfolojik detayları, boyutları ve habitat bilgileri.
Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/157/Araneus_angulatus (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2160261 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Wikipedia - Araneus angulatus: Tür hakkında genel bilgiler ve ayırt edici özellikleri.
Kaynağa Erişim: https://en.wikipedia.org/wiki/Araneus_angulatus (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Spider Recording Scheme (SRS) - British Spiders: İngiltere'deki örümcekler hakkında detaylı bilgi, habitat ve ekoloji.
Kaynağa Erişim: https://srs.britishspiders.org.uk/portal.php/p/Summary/s/Araneus+angulatus (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Türkiye'deki örümcek faunası üzerine yapılan akademik yayınlar: Özellikle Araneidae familyası üzerine yapılan faunistik ve sistematik çalışmalar ile Türkiye'nin örümceklerini konu alan araştırmalar, Araneus angulatus'un Türkiye'deki varlığına ve habitatlarına dair bilgi sağlamıştır.
Örn: Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a) The checklist of the spiders of Turkey. Version 2024. http://www.spidersofturkey.info. (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Clerck, C. (1757). Svenska Spindlar, uti sina hufvud-slägter indelte samt under några och sextio särskildte arter beskrefne och med illuminerade figurer uplyste. Stockholm, 154 pp. (Bu kaynakta A. angulatus'un orijinal tanımı yer almaktadır).