Hyla orientalis

Latince Adın Kökeni ve Anlamı

• Hyla: Antik Yunanca “ὕλη” (hylē) → “orman” anlamındadır; ağaçlarda yaşama alışkanlığına işaret eder.
• orientalis: Latince “doğulu, doğuya ait” anlamındadır.
• Anlamı: “Doğu ormanlarına özgü ağaç kurbağası”

Not: Tür önceden Hyla arborea içinde değerlendirilmekteydi. Moleküler analizlerle ayrılmıştır.

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia
• Şube: Chordata
• Sınıf: Amphibia
• Takım: Anura (Kurbağalar)
• Familya: Hylidae (Ağaç kurbağaları)
• Cins: Hyla
• Tür: Hyla orientalis Bedriaga, 1890

Yayılış ve Habitat

• Doğal Yayılış: Doğu Avrupa, Balkanlar, Karadeniz çevresi, Kafkasya, İran'ın kuzeyi
• Türkiye’deki Durumu: Marmara, Karadeniz, İç Anadolu’nun kuzeyi ve Doğu Anadolu’da yaygın
• Habitat:
• Ormanlık alanlar, dere kenarları
• Bataklıklar, sazlıklar
• Tarımsal sulak alanlar ve yapay göletler
• Ağaç ve çalıların üzerinde dinlenir, geceleri aktifleşir

Morfolojik Özellikler

➤ Ergin:

• Boy: 3–5 cm (dişiler genellikle erkeklerden biraz daha büyüktür)
• Renk: Parlak yaprak yeşili, ancak kahverengiye dönebilir (renk değişimi yapabilir)
• Yan çizgi: Gözden başlayıp arka bacaklara kadar uzanan siyah çizgi (tipik ayırt edici işaret)
• Karın: Açık beyazımsı
• Ayaklar: Parmak uçlarında geniş yapışkan diskler bulunur (tırmanışa uygundur)

Mikroskobik ve Genetik Özellikler

• Kromozom Sayısı: 2n = 24
• H. arborea kompleksinden ayrılması, mitokondriyal DNA (özellikle 16S rRNA ve Cytb genleri) ile yapılmıştır
• Sesli iletişim (vokalizasyon) frekansı tür teşhisinde moleküler verilerle birlikte kullanılır

Ekosistem Rolü ve Beslenme

• Diyet:
• Sivrisinek, sinek, küçük böcekler, örümcekler, larvalar
• Larvalar (iribaşlar) alg ve organik artıklarla beslenir
• Ekolojik Rol:
• Biyolojik haşere kontrolü sağlar
• Larva dönemiyle sulak alanlarda organik maddenin dönüşümünde görev alır
• Kendisi de birçok kuş, yılan ve memeli için besin kaynağıdır

Tıbbi ve Biyolojik Kullanım

• Hyla orientalis, çevresel toksinlerin izlenmesinde biyobelirteç (bioindicator) olarak kullanılır
• Kurbağa derisi, antimikrobiyal peptidler üretir: Bu bileşikler, farmasötik araştırmalarda antibiyotik geliştirme süreçlerine model sağlar
• Ses üretim organları (rezonans kesesi) ve frekans tepkileri nöroetolojik çalışmalarda model organizma olarak incelenir
• İribaşların çevresel stres yanıtları (ör. pH değişimi, pestisit etkisi) toksikoloji testlerinde kullanılır

Endüstriyel ve Bilimsel Kullanım

• Su kirliliği izleme programlarında kullanılır: özellikle pestisitler, ağır metaller ve gübre artıklarına karşı duyarlılığı yüksektir
• Doku yenilenme çalışmaları: Amfibi larvalarındaki rejeneratif kapasiteler nedeniyle biyomedikal araştırmalarda izlenir
• Çevresel DNA (eDNA) araştırmalarında, tür varlığı su örnekleri üzerinden izlenebilmektedir
• Biyolojik sinyal iletimi: Kurbağa ses sinyalleri, doğal akustik iletişim sistemlerinin modellenmesinde kullanılmaktadır

Kültürel ve İlginç Bilgiler

• Türkiye'nin bazı bölgelerinde kurbağa sesleri “yağmur habercisi” olarak kabul edilir
• Gürcistan ve Bulgaristan'da, gece yüksek sesle öten Hyla türleri doğurganlık ve bereketle ilişkilendirilmiştir
• Bazı köy halk inançlarında, evin yakınında öten kurbağanın su kaynağına işaret ettiği düşünülür
• Ekofolklorda, “gece çobanı” olarak adlandırılır (çünkü sadece geceleri ortaya çıkar)