Eupithecia breviculata
Eupithecia breviculata (Kısa Kanatlı Küçük Yer Ölçer Güvesi / Shorthanded Pug)
Geometridae (Yer Ölçer Güveleri veya Kıpırcıklar) familyasının Larentiinae alt familyasına ait olan Eupithecia breviculata, küçük boyutlu ve genellikle kamuflajlı renklere sahip bir güve türüdür. "Pug moth" olarak bilinen bu cinsin tipik bir üyesidir ve larvaları belirli bitki türleriyle beslenir.
1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum
Eupithecia breviculata, yaklaşık 17-20 mm kanat açıklığına sahip küçük bir güve türüdür. Ön kanatları genellikle grimsi-kahverengi, kirli beyaz veya açık gri tonlarında olup, üzerinde soluk, dalgalı enine çizgiler ve bazen de daha belirgin koyu lekeler veya noktalar bulunur. Bu desenler, türün ağaç kabukları veya likenlerle kaplı yüzeyler üzerinde kamufle olmasına yardımcı olur. Arka kanatları genellikle ön kanatlarla benzer renk ve desendedir, ancak daha soluk olabilir. Vücutları nispeten ince ve narin yapılıdır.
Taksonomik sınıflandırması şöyledir:
- Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
- Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
- Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
- Takım (Order): Lepidoptera (Kelebekler ve Güveler)
- Aile (Family): Geometridae (Yer Ölçer Güveleri / Kıpırcıklar)
- Alt Aile (Subfamily): Larentiinae
- Cins (Genus): Eupithecia
- Tür (Species): Eupithecia breviculata (Donzel, 1837)
Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları
Eupithecia breviculata, Palearktik biyocoğrafik bölgede, özellikle Avrupa'nın güney ve orta kısımlarından Kuzey Afrika ve Orta Doğu'ya kadar geniş bir yayılıma sahiptir.
- Türkiye'deki Dağılımı: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin bildirdiğine göre, Eupithecia breviculata Türkiye'de de yayılış gösteren bir türdür. Özellikle ülkenin batı, güney ve iç bölgelerinde, Akdeniz ikliminin etkili olduğu makilik, ormanlık alanlar ve çalılıkların bulunduğu yerlerde görülebilir.
- Habitat Tercihi: Bu güve, larvalarının bilinen konukçu bitkilerinin bulunduğu alanları tercih eder. Larvalar, genellikle Defnegiller (Lauraceae) familyasından bitkilerle, özellikle Defne (Laurus nobilis) türüyle beslenirler. Bu nedenle, güveler genellikle defne ağaçlarının bulunduğu çalılık, makilik ve ormanlık alanlarda bulunur.
2. Yaşam Döngüsü ve Davranışsal Özellikler
Eupithecia breviculata'nın yaşam döngüsü, yumurta, larva (tırtıl), pupa ve ergin (güve) evrelerinden oluşan tam metamorfoz (holometabol) bir yapıya sahiptir. Tür genellikle yılda tek döl verir.
- Larva (Tırtıl): Larvalar, Defne gibi konukçu bitkilerinin yapraklarıyla beslenirler. "Yer ölçer tırtıl" olarak bilinen Geometridae larvalarına benzer şekilde, karın bacakları sadece vücudun arkasında bulunur ve hareket ederken vücutlarını bir yay gibi bükerek ilerlerler.
- Pupa: Gelişimini tamamlayan larvalar, pupa evresine geçerler. Kışı genellikle pupa olarak geçirirler.
- Uçuş Zamanı (Ergin Güve): Ergin güveler genellikle Nisan'dan Haziran'a kadar uçarlar. Uçuşun zirvesi ilkbahar sonu ve yaz başına denk gelir.
- Davranış: Ergin güveler genellikle geceleri aktiftir ve ışık kaynaklarına çekilebilirler. Gündüzleri ise bitki örtüsü arasına veya ağaç kabuklarına gizlenerek dinlenirler. Kamuflaj renkleri sayesinde fark edilmeleri zordur.
Zehir Durumu, Alerji Durumu ve Tedavi Prosedürleri
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin belirttiğine göre:
- Zehir Durumu: Eupithecia breviculata zehirli değildir. Hem ergin güveler hem de tırtılları insanlar için herhangi bir toksik madde içermez. Doğrudan zehirlenme riski taşımazlar.
- Alerji Durumu: Bu güve türünün veya tırtıllarının insanlar için bilinen ciddi alerjik reaksiyonlara neden olduğuna dair yaygın bir kayıt bulunmamaktadır. Tırtılları yakıcı tüylere sahip değildir ve cilt tahrişine neden oldukları gözlemlenmemiştir.
- Tedavi Prosedürleri: Eupithecia breviculata ile temas sonrası herhangi bir özel tedavi prosedürü genellikle gerekmez. Tıbbi müdahale gerektirmez.
3. Ekolojik Rolü ve Koruma Durumu
Eupithecia breviculata, ekosistemde birincil tüketici olarak rol oynar.
- Ekolojik Rolü: Larvaları, Defne gibi bitkilerle beslenerek bitki popülasyonları üzerinde doğal bir etkiye sahiptir. Ergin güveler ise besin zincirinde kuşlar, yarasalar ve diğer böcekçil hayvanlar için besin kaynağıdırlar. Bilinen bir tarımsal veya ormancılık zararlısı değildir.
- Koruma Durumu: Küresel ölçekte, Eupithecia breviculata için IUCN Kırmızı Listesi'nde doğrudan bir değerlendirme bulunmamaktadır. Geniş bir coğrafi alana yayılmış bir tür olmasına rağmen, popülasyon yoğunluğu ve yerel durumu hakkında daha fazla bilgiye ihtiyaç duyulabilir. Genellikle tehdit altında olmayan bir tür olarak kabul edilir.
- Potansiyel Tehditler: Tür için genel bir tehdit bulunmamaktadır. Ancak, yerel ölçekte habitatların (makilik, çalılık ve ormanlık alanların) tahrip olması, kentleşme veya tarım arazisine dönüştürülmesi popülasyonları olumsuz etkileyebilir. Konukçu bitkisi olan defne popülasyonlarının azalması da türü etkileyebilir.
Kaynaklar
- Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
- Lepiforum.de – Eupithecia breviculata: Avrupa Lepidoptera'sı üzerine kapsamlı bilgiler sunan bir veri tabanıdır. Türün morfolojisi, dağılımı ve görselleri hakkında detaylı bilgi içermektedir.
- https://lepiforum.org/wiki/page/Eupithecia_breviculata
- Fauna Europaea – Eupithecia breviculata: Türün taksonomik bilgileri ve Avrupa'daki yayılışını gösteren bir veri tabanı.
- https://fauna-eu.org/cdm_dataportal/taxon/7d142100-349f-43b9-a937-293e17d69512
- Global Biodiversity Information Facility (GBIF) – Eupithecia breviculata: Türün küresel gözlem kayıtları ve dağılım verilerini sağlar.
- https://www.gbif.org/species/1393666
- Fotoğraf:Özgür KOÇAK