Epinephelus costae
Genel Özellikler
Epinephelus costae, halk arasında “altın kuyruklu orfoz” veya “sarı kuyruklu lagos” olarak bilinen, Serranidae familyasına ait bir balık türüdür. Akdeniz, Ege Denizi ve Doğu Atlantik kıyılarında yaygın olarak bulunur. Gövdesi oval ve yanlardan basıktır, büyük bir kafaya ve kalın dudaklara sahiptir. Ortalama 30–60 cm boyunda olurken, bazı bireyler 1 metreye kadar büyüyebilir. Renkleri kahverengi tonlarda olup kuyruk yüzgeci sarımsı renkte olduğu için tanımlamada kolaylık sağlar. Etçil bir türdür, küçük balıklar, kabuklular ve yumuşakçalar ile beslenir. Ekonomik açıdan da önemlidir; özellikle Akdeniz’de balıkçılar tarafından yakalanan değerli türlerden biridir.
Taksonomi
Alem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Actinopterygii
Takım: Perciformes
Familya: Serranidae
Cins: Epinephelus
Tür: Epinephelus costae
Eski ve Yeni Adları
Geçerli Adı: Epinephelus costae
Eski Adı / Sinonim: Serranus costae
Dağılım ve Habitat
Tür, özellikle Akdeniz’in kayalık sahil bölgelerinde, Posidonia çayırlarının çevresinde ve 20–200 metre derinlikler arasında yaşar. Genellikle dipte kayaların ve mağaraların arasında gizlenir. Yaz aylarında daha sığ sulara yaklaşır. Türkiye kıyılarında Ege ve Akdeniz boyunca yayılış göstermektedir.
Mitolojik ve Kültürel Bilgiler
Eski Akdeniz uygarlıklarında büyük orfozlar kutsal sayılmıştır. Antik Yunan’da deniz tanrısı Poseidon’un bu tür balıklarla beslendiğine dair efsaneler aktarılır. Anadolu kıyılarında balıkçılar arasında bu türün “kayalıkların bekçisi” olduğuna dair inançlar vardır. Sarı kuyruklu bireylerin uğur getirdiğine dair denizci inanışları günümüzde de sürmektedir.
Ekoloji ve Davranış
Yavaş büyüyen ve uzun ömürlü bir türdür. Çoğunlukla hareketsiz kalarak avlarını pusuya düşürür. Yalnız yaşamayı tercih eder ve bölgesini korur. Avcı türler arasında yer aldığı için ekosistemde önemli bir denge unsurudur. Habitat sağlığı açısından da gösterge türüdür.
Doğru Bilinenler ve Yanlış Bilinenler
Doğru: Epinephelus costae ekonomik değeri yüksek bir türdür ve geleneksel balıkçılıkta önemlidir.
Yanlış: Halk arasında tüm orfoz türlerinin aynı olduğu sanılmaktadır. Oysa Epinephelus cinsine ait türler morfolojik olarak birbirine benzese de renk, desen ve kuyruk yapılarıyla ayrılır. Ayrıca yanlış olarak bu türün zehirli olduğu sanılabilir.
Zehir Durumu
ZEHİRLİ DEĞİLDİR. Etinin insanlar için toksik etkisi bulunmamaktadır. Nadiren bazı bireylerde ciguatera benzeri toksin birikimi gözlenebilir; bu durum tropik bölgelerde daha sık görülür, Akdeniz’de risk oldukça düşüktür.
Araştırma ve Kaynak
Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
FishBase (2025). Epinephelus costae species summary.
Heemstra, P. C., & Randall, J. E. (1993). FAO Species Catalogue. Vol. 16. Groupers of the world (family Serranidae, subfamily Epinephelinae). FAO Fisheries Synopsis.
Froese, R., & Pauly, D. (eds.) (2025). FishBase. World Wide Web electronic publication.
Fotoğraf: https://www.inaturalist.org/photos/327115815
© Luis P. B.
